Ilm sahroda do’st, hayot yo’llarida tayanch, yolg’izlik


Inflyatsiyani baholash (o’lchash)



Download 6,07 Mb.
Pdf ko'rish
bet159/260
Sana25.01.2022
Hajmi6,07 Mb.
#408770
1   ...   155   156   157   158   159   160   161   162   ...   260
Bog'liq
Moliya statistikasi darslik

Inflyatsiyani baholash (o’lchash) 
 
Inflyatsiya  oddiy  tilda  –  bahoning  o’sishi  natijasida  pulning  qadrsizlanishidir. 
Boshqacha  aytganda  esa,  bu,  pul  birligining  qiymatini,  uning  almashtirish  kursini  yoki 
hisobini  (kotirovkasini)  tushuntiradigan  valentlik
1
  miqdorining  pasayishi  hisoblanadi. 
Qarama-qarshi  jarayon,  inflyatsiyaning  antipodi  –  deflyatsiyadir.  Natijada,  birinchidan, 
(inflyatsiyada) bitta tovar, hizmat va kapitalga to’g’ri keladigan muomaladagi pul soni va 
massasining  oshishiga,  ikkinchidan,  (deflyatsiyada)  o’sha  tovar,  hizmat  va  kapitalga 
to’g’ri keladigan pul massasining kamayishiga ega bo’lamiz.  
Pul (milliy valyuta)ning kontsentratsiyasi sharoitida inflyatsiya va deflyatsiya bilan 
barobar devalvatsiya yoki revalvatsiya sodir bo’lishi mumkin. 
Devalvatsiya  deganda,  milliy  valyuta  kursining  pasayishi  (barcha  pul  birliklari 
yoki  uning  kontsentratsiya  qilingan  qismi,  xalqaro  almashtiruv  va  oborot  qo’shilgan 
holda), revalvatsiya deganda esa, milliy valyuta kursining oshishi tushuniladi.  
Amaliyotda  inflyatsiya  va  uning  yo’ldoshlarining  turli  kombinatsiyalari  uchrashi 
mumkin:  devalvatsiya  yoki  revalvatsiya  sharoitida  inflyatsiyaning  o’sishi;  devalvatsiya 
yoki  revalvatsiya  sharoitida  deflyatsiyaning  o’sishi;  inflyatsiya  yoki  deflyatsiya 
sharoitida  devalvatsiya  va  boshqalar.  Bularning  har  biri  har  safar  amaliy  tahlilning 
predmeti bo’lishi zarur. 
Takror  aytish  mumkinki, inflyatsiya  va uning  yo’ldoshlarini bahoning o’sishi  deb 
ifodalashadi.  Lekin  inflyatsiya  shakli  bo’yicha  ham,  moduli  bo’yicha  ham,  mazmunini 
gapirmasa  ham  bo’ladi,  bahoning  o’sishiga  aynan  o’xshash  emas,  deflyatsiya  esa  – 
pasayishiga  xos  emas.  Shuningdek,  devalvatsiya  milliy  valyutaga  nisbatan  jahon 
baholarining o’sishiga, revalvatsiya esa tushib ketishiga, aynan o’xshash emas. 
Yuqoridagi  mulohazalar  asosida  inflyatsiya  darajasini, 
devalvatsiyani
  hisobga 
olgan  holda  hisoblashni  taklif  etib,  uni  bir  shartli  mamlakat  misolida  hisoblash 
texnologiyasiga to’xtalamiz.  
Masalan,  shartli  mamlakatda  2005  va  2007  yillarda  devalvatsiya  va  revalvatsiya 
holatlari kuzatildi. Iste’mol indekslari
1
, tegishli ravishda, 120,2 (+20,2 foiz) va 112 (+12 
foiz)ga  teng.  Ushbu  mamlakatda  inflyatsiya  darajasi  iste’mol  indekslari  bilan  bir  xil 
                                                           
1
 Олтин валюталар тизимида (1946 йил бекор қилинди) пул бирлигидаги олтин миқдори.
 
1
  Истеъмол  индексларини  ҳисоблаш  учун  ҳар  бир  мамлакатда  статистика  юқори  органи  томонидан 
тасдиқланган  низом,  қоида  ва  қонун  мавжуд.  Ўзбекистонда  давлат  статистика  қўмитаси  томонидан 
21.XI.2004  йида  (№16)  тасдиқланган  “Методические  положения  по  организации  наблюдения  за 
изменением  цен  (тарифов)  на  потребительские  товары  (услуги)”  амалда.  Россия  Федерациясида  иккита 
(1995  ва  2002  йилда)  хужжат  қабул  қилинган:  “Основные  положения  о  порядке  наблюдения  за 
потребительскими  ценами  и  тарифами  на  товары  и  платные  услуги  и  определения  индекса 
потребительских цен”. М.: Госкомстат, 2002г
.
 
 


 
224 
tushunilishi munosabati bilan uni o’sha miqdorlarda qayd qilinadi.  
Endi  inflyatsiya  darajasini  quyidagi  sxema  bo’yicha  bosqichma-bosqich  hisoblab 
chiqamiz.

Download 6,07 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   155   156   157   158   159   160   161   162   ...   260




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish