Ilm sahroda do’st, hayot yo’llarida tayanch, yolg’izlik

 
7.4. Qimmatli qog’ozlar bozori statistikasi  
ma’lumot manbalari 
 
         Qimmatli  qog’ozlar  to’g’risidagi  ma’lumotlarni  quyidagi  manbalardan  olish 
mumkin: 
         1.O’zbekiston  Respublikasi  Moliya  vazirligi  va  Davlat  statistika  qo’mitasi 
tomonidan tasdiqlangan buxgalteriya va statistik hisobotlar. Ularga quyidagilar kiritiladi: 
1-sonli  shakl-buxgalteriya  balansi;  1-birja  shakli  va  uning  ilovalari.  Birja    faoliyati 
to’g’risidagi hisobot (yillik, kvartallik) 1-birja shaklini respublika tovar, fond, tovar-xom 
ashyo,valyuta va birja faoliyatini yuritish uchun litsenziyaga ega bo’lgan ko’chmas mulk 
birjalarini  yaxlit  va  hududlarga  bo’lingan  holda  yig’ma  hisobotlarini  O’zbekiston 
Respublikasi Davlat statistika qo’mitasiga taqdim etadi. 
         Birja  faoliyati  tovarlarga  bo’lgan  talab  va  takliflar  muvozanati  asosida  yuzaga 
kelgan narx shakllanishiga va birja savdosini tashkil etish yo’li bilan birja savdo bozorini 
yaratishga  qaratilgan  harakatlar  mujassamligidir.  Birjalar  orqali  qimmatli  qog’ozlar, 
valyuta,  xom  ashyo  mahsulotlar  hamda  ko’chmas  mulk  oldi-sotdisi  bo’yicha  vosita 
xizmatlari amalga oshiriladi. 
         Birjadagi  bitimlar  soni  haridor  va  sotuvchi  o’rtasidagi  hujjatda  rasmiylashtirilgan 
oldi-sotdi shartnomalar (aktlar) soni. 
          1-Birja shaklining 1-bo’limi umumiy ma’lumotlarni o’z ichiga oladi: 

 
Birja ustav kapitalining yil oxirigacha bo’lgan miqdori; 

 
Birja a’zolarining yil oxirigacha bo’lagan soni; 

 
Birjada ishlovchilarning (o’rindoshlarsiz) ro’yxat bo’yicha o’rtacha miqdori; 

 
O’rindoshlik bo’yicha ishlayotganlar soni; 

 
Birjada  ro’yxatga  olingan  brokerlik  idoralarining  umumiy  miqdori  ko’rsatilgan 
holda to’ldiriladi; 

 
Brokerlik  idoralari  va  firmalarida  ishlaydigan  brokerlarning  ro’yxat  bo’yicha 
o’rtacha miqdori; 

 
O’tkazilgan kimoshdi savdolari (auksionlar)ning umumiy soni; 

---

 
183 

 
Amalda  mavjud  mashg’ulot  bo’yicha  tuzilgan  birja  shartnomalari,birjada 
ro’yhatga  olingan  barcha  bitimlarning  ro’yxatini  qo’shgan  holda  va  iste’mol  ,texnik 
ishlab  chiqarish  mashg’ulotlari,  er  uchastkalari,  ko’chmas  mulk,  valyuta  savdosi  va 
qimmatli qog’ozlarga bo’linadi. 

 
Tuzilgan  fyuchers  shartnomalari  soni,  ya’ni  kelgusida  albatta  bajarilishi  lozim 
bo’lan  tovarlarni  oldi  va  sotdi  standart  shartnomalari  ko’rsatiladi;  iste’mol  tovarlar 
bo’yicha fyuchers shartnomalari; texnik-ishlab chiqarish mahsulotlari; 

 
Birjaning bitimlardan foizlar bo’yicha olingan umumiy daromadi; 

 
Qatnashuvchilarning badal summasi ko’rsatiladi; 
Hisobotning 2-bo’limi birjaning umumiy aylanma hajmi ma’lumotlarini o’z ichiga 
oladi: 

 
Birjaning  umumiy  aylanmasi  ko’rsatiladi.Birja  aylanmasi  barcha  tuzilgan 
bitimlarning  puldagi  ifodasi  va  bu  aylanma  amaldagi  baholarda  qo’shilgan  qiymat 
solig’i bilan ko’rsatiladi. 

 
1-ustunda  tuzilgan  birja  bitimlarining  hajmlari  milliy  valyutada-so’mda 
ko’rsatiladi, 2-ustunda esa birjada tuzilgan valyuta bitimlarining hajmlari ko’rsatiladi. 
      
Hisobotning  3-bo’limida  birjaning  umumiy  aylanma  savdo  turlari  bo’yicha 
(import, eksport va ichki savdo) va mahsulot turlari bo’yicha ko’rsatib beriladi.