―ILM-FAN VA TA‘LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA YECHIMLAR‖ MAVZUSIDAGI 4-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI 30 - SENTABR 2020 - YIL ―UzACADEMIA‖ scientific-methodical journal 334
www.academiascience.uz
maktablarda, individual yoki guruhli tartibdagi jismoniy tarbiyani tashkil etishni
yo‘lga qo‘yish tavsiya etildi. Jismoniy madaniyat jismoniy tarbiyaning tarkibiy
qismidir. SHu bilan birgalikda, jismoniy madaniyat inson va jamiyatdagi umumiy
madaniyatining ham ajralmas qismidir. Jismoniy madaniyat mazmuniga quyidagilar
kiradi:
1. Inson a‘zolarining tuzilishi va ularning funktsional kamoloti. Ichki a‘zolar,
nerv va harakat, suyak - muskul tizimi, badanning uyg‘unligi va ularning funktsional
faoliyatini boshqarish.
2. O‘quvchilarning sog‘ligini mustahkamlash.
3. Gigiena qoidalarga ko‘nikish.
4. O‘quvchilarning har tomonlama mohirligini o‘stirish.
5. Bo‘lajak ishchi—mehnatkashlarning jismoniy va fiziologik sifatlarini kasb
ahamiyati jihatidan shakllantirish, ish qobiliyatlarini oshirish.
6. O‘quvchilarning jinsiy va yosh xususiyatlarini inobatga olish uchun sharoit
yaratish.
7. O‘quvchilarda iroda, chidamlilik, ongli intizom, do‘stlik hissini kamol
toptirish.
8. SHaxsiy jismoniy qobiliyatlarini tarbiyalash. Ko‘rinb turibdiki, jisomoniy
tarbiya mazmuni benixoya kengdir.
By vosita yoshlarimizning turmush tarzini, jismoniy madaniyat va sport asosida
mazmunli shakllanishini ta‘minlaydi. Ilg‘or pedagogik tajribalarning ko‘rsatishicha,
jismoniy tarbiya o‘quvchi va o‘kuvchilar jamoalarining turmush tarzi va dasturiga
aylangandir. Ayniqsa jismoniy tarbiya darslari, sport va jismoniy tarbiya targ‘iboti,
ishlab chiqarish ta‘limi texnologiyasi va ishlab chiqarish amaliyoti borasidagi
yutuqlarni rag‘batlantirishda, o‘quvchilarning uzoq vaqtgacha ish qobiliyatlarini
saqlab turishda, yoshlarimizning jismoniy va fiziologik sifatlarini kasb mazmuniga
bog‘lash borasidagi jarayonlarda beqiyos ahamiyatga egadir.
Ammo jismoniy tarbiya darslarini universal tarzda o‘tishning ham ijobiy
tomonlari ko‘p. Masalan, o‘quvchi bir sport turi bilan kifoyalanmay, barcha ommaviy
sport turlari texnikasidan xabardor bo‘ladi, o‘g‘il-qizlar orasida uyushqoqlik,
jamoaviylik yaxshi shakllanadi. Jismoniy tarbiya o‘qituvchisining faoliyati 3
bosqichga:
A) o‘rgatish jarayoniga tayyorgarlik:
B) o‘rgatish:
V) o‘rgatish jarayoni ustidan nazorat olib borishga bo‘linadi.
Bu bosqichlarning har biri o‘z ichiga faoliyat turlarini biriktiradi. O‘rgatish
jarayoninig samarali o‘tishi ko‘pincha uning dastlabki tashkil qilinishiga bog‘liq
bo‘ladi. Bu bosqichda jismoniy tarbiya o‘qituvchisining tashkilotchilik faoliyati: -