―ilm-fan va ta‘limda innovatsion yondashuvlar, muammolar, taklif va yechimlar‖ mavzusidagi

бўлими бош мутахассиси, 
 Буxоро Давлат университетининг 
 мустакил тадкикотчиси 
 
РIRLS халқаро баҳолаш тадқиқоти ҳар 5 йилда бир марта бошланғич синф 
битирувчи ўқувчилари орасида ўтказилади. PIPLS (progress in international 
reading literacy study) - матнини ўқиш ва тушуниш сифатини халқаро ўрганиш 
дастури бўлиб, Халқаро Таълим Тадқиқоти (ютуқлари) Ассосацияси (IEA- 
International Association for the Evaluation of Educational Achievement) 
томонидан ташкил этилган. Ер юзининг турли мамлакатларидаги бошланғич 
мактаб 4-синф ўқувчилари томонидан бадиий ва ахборот матнларини ўқиш 
ҳамда ўқиганларини мушоҳада қилиб, тушунишни баҳолаб, таҳлил қилади. 
РIRLS халқаро тадқиқот мониторинги бадиий ва ахборот матнлари 
асосида ўқувчиларнинг саводхонлик ва билим даражасини, шахсий ўқиш 
кўникмаларининг шаклланишини баҳолаш, турли тадқиқот циклларидаги 
ўзгаришларни таҳлил қилиш ва ҳ.к. вазифаларни бажаради. Синов пайтида вақт 
чекланган бўлиб, ўқувчиларга халқаро тадқиқот банкининг барча 
топшириқларини бажариш имконияти мавжуд эмас. Чунки тадқиқотда 
тахминан 10 та матн ва матндан келиб чиқиб 135 тадан ортиқ топшириқлар 
киртилади. Шунинг учун, халқаро синовни тузишда ва натижаларни қайта 
ишлашда замонавий синов назарияси (IRТ – Item Response Тhеогу) ишлатилади. 
Ушбу назария тадқиқот давомида чекланган миқдордаги вазифаларни (30 
тагача) ўқувчиларнинг шахсий хусусиятлари, ўқитувчилар ва таълим 
муассасаларининг хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда, анкета саволларига 
берилган жавобларни таҳлил қилиш натижасида, ҳар бир бола ва ҳар бир 
мамлакат учун миқдорий кўрсаткичлар, халқаро маълумотларни индивидуал 
ўқувчилар ѐки бутун гуруҳ ўқувчилари томонидан бажариши мумкинлигини 
тавсифлайди. 
2016 йилда ўтказилган PIRLS тадқоқотида материаллар 16 вариантда 
ишланган бўлиб, уларнинг ҳар бири бир хил қийинчилик даражасига эга 
бўлган. Ҳар бир ўқувчига иккита яъни бадиий ва илмий-оммабоп матнлар ва 
ҳар бир матн учун 12-17 та топшириқлар берилган. 

---