―ilm-fan va ta‘limda innovatsion yondashuvlar, muammolar, taklif va yechimlar‖ mavzusidagi

 
 

---

 ―ILM-FAN VA TA‘LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA YECHIMLAR‖ MAVZUSIDAGI
4-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI
 
 
30 - SENTABR 2020 - YIL 
―UzACADEMIA‖ scientific-methodical journal
 
 
 
 
 
 
142 
www.academiascience.uz
BIRLAMCHI ELITA HO‘JALIGIDA EKILAYOTGAN G‘O‘ZA 
NAVLARINI STANDART NAVGA NISBATAN QIYOSIY O‘RGANISH
 
Z.O.Mirzaeva, G.A.Tillaboyeva 
Andijon qishloq ho‘jaligi va agrotexnologiyalar instituti assistenti,
Izboskan tumani 5-maktab o‘qituvchisi 
Ma‘lumki, g‘o‘za navlari morfologik va biologik xususiyatlari bilan bir-biridan 
farq qiladi. Shuni alohida ta‘kidlab o‘tish joizki, hozirgi kunda yaratilayotgan har bir 
nav, o‘zining noyob belgi va xususiyatlariga ega ekanligi bilan ajralib turadi. 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2011-yil 15-fevralda ―G‘o‘za navlarini 
joynlashtirish va paxta yetishtirishning prognoz xajmlari‖ to‘g‘risidagi PQ-1477-
sonli qarori qabul qilindi. Qarorda navlarni joylashtirish va sifatli hosil yetishtirish 
choralari belgilab berilgan[1]. 
Yuqoridagilardan kelib chiqqan xolda, respublikamizning asosiy tarmoqlaridan 
bo‗lgan g‗o‗za navlari yaratilishi va ularni tartibli ravishda sinovdan o‗tkazish uchun 
qator qonun va qarorlar e‘lon qilinib, bugungi kunda ularning ijrosining isbotida 
yaratilgan g‗o‗za navlari mualliflariga yaratilayotgan sharoitlar va joylarda sinov 
davrini o‗tkazayotgan navlarga baxo berilishida xar tomonlama davlat standartlariga 
javob berishi kuchli nazorat ostidadir. 
Bugungi kunda ishlab chiqarishga joriy etilgan g‗o‗za navlari soni juda ko‗p 
bo‗lsa-da, bu nav populyatsiyalarining dastlabki avlodlarida kuzatilgan turli 
morfobiologik va xo‗jalik belgilari keyingi avlodlarda to‗laligicha saqlanib qolmaydi. 
Bu esa, g‗o‗za hosildorligi va tola sifatining pasayishiga olib keladi.
Shulardan kelib chiqqan xolda biz tadqiqot ishlarimizni Andijon viloyati, 
Izboskan tumanida joylashgan Andijon sara urug‗lari dastlabki urug‗ ko‗paytirish 
birlamchi elita xo‗jaligada olib bordik. Adabiyotlar taxlili g‘o‘za chigitlarining vazni 
va uning unuvchanligiga ta‘siri borasidagi izlanishlar yetarli emasligini ko‘rsatdi. Shu 
nuqtai nazardan, Izboskan tumani ―Andijon sara urug‘lari‖ dastlabki urug‘ 
ko‘paytirish birlamchi elita ho‘jaligida ekilayotgan ― Istiqlol-14‖ , ―Navbahor-2‖, 
―Armug‘on-2‖, ‖Sadaf‖, ―O‘nqo‘rg‘on-1‖ navlaridagi chigit vazni va uning 
unuvchanligini biz standart qilib olgan ― Andijon-36‖ navi bilan qiyoslab o‘rgandik. 
Izlanishlarimiz natijasida ma‘lum bo‗ldiki yuqorida ekilgan g‘o‘za navlarini 
standart navga nisbatan taqqoslab o‘rgandik.333 ta yakka tanlangan o‗simlik 
urug‗lari tajriba maydonida ekib o‗rganilganda, AQXI-1 navining tupi konussimon 
shakilda, bo‗yi o‗rtacha 110-120sm. Poyasi mustaxkam, yotib qolmaydi, kam 
tuklangan. Shoxlanishi I-II-tipga mansub, birinchi xosil shoxi 5-6 bo‗g‗inda 
joylashagan, o‗rtapishar navlar guruxiga kiradi, vegetatsiya davri 118-120 kun. 

---