Ilm-fan va ta’limda innovatsion yondashuvlar, muammolar, taklif va

Iqtidorli bolalarning salbiy tomonlari quyidagi holatlardir:
1. Egosentrizm va boshqa odam nuqtayi nazarida tura olmaslik, ayniqsa, u 
intellectual jihatdan zaifroq bo‗lsa. 
2. Agar o‗quv dasturi zerikarli va qiziqmasa, maktabni yoqtirmaslik. 
3. Tengdoshlarga qaraganda jismoniy rivojlanishda kechikish, iqtidorli bola 
intellektual izlanishlarni afzal ko‗radi. Shuning uchun jamoaviy sport o‗yinlarida 
qatnasha olmaslik. 
4. Muloqot madaniyatining yo‗qligi va suhbatdoshning fikrini tugatish istagi, chunki 
u birinchi so‗zlardanoq muammoning mohiyatini tushunadi. 
5. Suhbat chog‗ida suhbatni to‗xtatib qo‗yish va tuzatish istagi, agar u mantiqiy 
xatolarga yo‗l qo‗ysa yoki so‗zlarni noto‗g‗ri ta'kidlasa. 
6. Muvofiqlik yo‗qligi va murosaga kelish qobiliyati tufayli har doim to‗g‗ri va bahsli 
bo‗lishga intilish. 
7. Tengdoshlarga buyruq berish istagi – aks holda u ulardan zerikib ketadi. 
Iqtidorli bolaning fe'l-atvorining davomi bo‗lgan bu kamchiliklari, tengdoshlari 
o‗rtasida adovatni keltirib chiqarishi va ularni o‗zlaridan uzoqlashtirishi mumkin. 

---

“ILM-FAN VA TA’LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA 
YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 2
4
-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI
“UzACADEMIA” scientific-methodical journal
 
 
 
 
109 
www.academiascience.uz
Hech kimga sir emaski, iqtidorli o‗quvchi oddiy maktabda o‗qituvchilarni bezovta 
qiladi, chunki u hamma narsani biladi, yoki o‗qituvchining e'tiborini faqat o‗ziga 
qaratadi. Natijada iqtidorli o‗quvchi boshqa o‗quvchilardan ajralib qoladi. O‗quv 
dasturini bilgan holda yuqori sinfga o‗tish do‗stliklarning uzilishiga va yangi sinfda 
bunday rishtalarni o‗rnatish qiyinligiga olib keladi. Natijada, maktabda ko‗plab 
iqtidorli bolalar o‗zlarini chet elda qolgandek his qilishadi.O‗quvchilar uchun yaxshi 
rag‗bat bo‗ladigan sinf o‗qitish tizimi iqtidorli bolalar uchun tormoz va baloga 
aylanadi. Shuning uchun iqtidorli bola bilan individual dastur bo‗yicha ishlash yoki 
uni o‗zi kabi iqtidorli bolalar o‗qiydigan maxsus maktabga yuborish kerak. 
Iqtidorli bolalarni aniqlash va ularning qobiliyatlarini rivojlantirish – 
madaniyatli jamiyatning vazifalaridan biridir. Bu vazifani amalda amalga oshirish 
juda qiyin, chunki iqtidorli odamni topish juda qiyin, hatto uning individual 
xususiyatlariga mos ravishda ta'lim berish ham qiyin.
Iqtidorli o‗quvchilar bilan ishlashda pedagogik tizim to‗rtta asosiy fikrga 
asoslanadi: 
- har bir o‗quvchining o‗ziga xos, takrorlanmas shaxs sifatida o‗ziga xos 
qadriyatini anglash to‗g‗risida; 
- har bir bola uchun rivojlanish imkoniyatlarining cheksizligi, shu jumladan, uning 
ijodiy qobiliyatlari to‗g‗risida; 
- ijodiy o‗zini o‗zi rivojlantirish uchun zarur bo‗lgan erkinlik sifatida ichki 
erkinlikning ustuvorligi to‗g‗risida; 
-ijodiy o‗zini o‗zi rivojlantirishning mohiyatini "o‗zini" ajralmas xarakteristikasi 
sifatida tushunish, uning dastlabki tarkibiy qismlari o‗zini o‗zi bilish, ijodiy o‗zini 
o‗zi belgilash, o‗zini o‗zi tashkil etish, o‗zini o‗zi boshqarish, ijodiy o‗zini 
takomillashtirish va talaba shaxsining o‗zini o‗zi anglashi. 
Xulosa qilib aytganda, iqtidorli o‘quvchilar bilan ishlash tizimini 
takomillashtirish ularning o‘ziga xos psixologik xususiyatlarini tahlil qilish asosida 
innovatsion yondoshish yangi iqtidorlar, yangi novatorlar, kreativ g‘oya mualliflarini 
vujudga keltiradi.