Ilm-fan va ta’limda innovatsion yondashuvlar, muammolar, taklif va

TADQIQOT METODOLOGIYASI VA EMPIRIK TAHLIL 
Ingliz tilshunosligiga e‘tibor qaratadigan bo‗lsak, fe‘lning ayrim jihatlari va uni 
tasniflash masalasi M.Aronoff, J.L.Bybee, W.Pagliuca, R.D.Perkins, A.M.Clark, 
R.A.Close, Sh.Fries, P.Hill, R.Huddlestone, J.K.Pullum, O.Jesrersen, M.Joos, 
S.Kemmer, M.Newings, F.R.Palmer, D.Osten, H.A.Poustma, John E.Warriner, 
Richard Nordquist, Kenneth Beare va boshqalarning ishlarida ko‗rib chiqilgan [4]. 
Mazkur ishlar e‘tiborga molik qiziqarli nazariy fikr-mulohazalarni o‗z ichiga olgan, 
ammo fe‘lni to‗liq o‗rganish borasiga bag‗ishlangan ilmiy izlanishlar yetarli emas. 
Aksincha, fe‘lning aniq bir turini tadqiq etishga bag‗ishlangan bir qator dissertatsiya 
ishlari, darslik va qo‗llanmalar mavjudligini ta‘kidlash mumkin. 
Yana shuni qayd etish lozimki, ingliz va o‗zbek tillaridagi fe‘l hamda uning 
turlari chog‗ishtirma aspekt nuqtai nazaridan bir qator o‗zbek olimlari tomonidan 
ham o‗rganilgan. Jumladan, J.B.Bo‗ronov va boshqalarning tadqiqotlarida fe‘l turlari 
o‗rtasidagi o‗xshashlik va farqlarning aksariyati ochib berilgan, ammo fe‘lning asosiy 
shakllari bo‗lmish shaxs ko‗rsatmaydigan fe‘llar, ya‘ni predikativ (kesimlik) 
bo‗lmagan fe‘l shakllari – infinitiv, sifatdosh, ravishdosh va gerundiylar 
chog‗ishtirma tahlil qilinmagan. R.Z.Muryasov rus, ingliz, nemis, fransuz, lotin va 
tatar tillaridagi shaxssiz fe‘llarning ayrim jihatlarini tadqiq qilgan va ularning taksis 
ifodalay olishini isbotlagan [7]. S.A.Xamzaev tomonidan ikkilamchi predikativli 
qurilmalar (IPQ) tarkibidagi ba‘zi fe‘llarning funksional semantik xususiyatlari 
tahlilga tortilgan va ularning o‗xshash hamda farqli jihatlari qiyosiy aspektda ochib 
berilgan.
T.Ergashevning ilmiy ishida kauzativlik kategoriyasining turli tizimli tillarda 
ifodalanishi haqidagi fikr-mulohazalar yoritilgan [8]. N.R.Karimova ingliz tilidagi 
bog‗lovchi fe‘llarning o‗zbek tilidagi muqobillarini, A.Q.Po‗latov esa o‗zbek tilidagi 
fe‘l shakllarining ingliz va rus tillardagi adekvat muqobillarini aniqlagan. 
Nazarimizda, fe‘l sohasiga doir amalga oshirilgan ko‗plab tadqiqotlarda 
e‘tiborga molik qator nazariy mushohadalar keltirilgan, biroq fe‘l turlarining 

---

“ILM-FAN VA TA’LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA 
YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 2
4
-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI