Қилиниши натижасида ноқулай иқтисодий аҳволга тушиб қолиниши ёки инқирозгаюзтутилиши

текшириш амалларибиланкесишади.Шубҳалиқарзларбўйичарезервлардан
фойдаланишнингасослилигинитекшириш дебиторқарзларниҳисобданўчириш
чоғидакўрибчиқилади.
Маҳсулот ва материалларни сотишга жўнатиш меъёрига қараб барча
накладной маълумотлари тайёр маҳсулотларни сотишга доир ҳужжатлар
реестри(
63-АСКшакл)
гаёзибборилади.Реестрларичкихўжаликбўлинмалари
(
ширкатлар,бригадаларвабошқалар)
данхўжаликбухгалтериясигатопширилиб,
уларнингмаълумотлариасосида«Қишлоқхўжаликмаҳсулот,материал,иш ва
хизматлариреализациясиниҳисобгаолиш ведомости(
62-АСКшакл)тузилади.
Реестрлардахаридорвабуюртмачиларбиланҳисоб-китобларҳарқайситўлов
ҳужжатибўйичаалоҳида-
алоҳидаҳисобгаолибборилади.Ҳисоботойиичида
тўланмаган суммалар,ундан кейинги ойда харидор ва буюртмачилар билан
ҳисоб-
китобларниҳисобгаолиш учунхизматқиладиган,янгисальдо(
қолдиқ)
реестригаҳарқайситўловҳужжатиданўтказилади.
Харидорвабуюртмачиларбиланҳисоб-китобларнитекширишнибошлашдан
олдин сальдо (
қолдиқ) реестрларида кўрсатилган қолдиқларнинг Бош
дафтардаги4010-«Харидорларвабуюртмачиларданолинадигансчётлар»,4020-
«Олинган векселлар», 6310- «Харидорлар ва буюртмачилардан олинган
бўнаклар» счётлари бўйича қолдиқларга тенг келишини аниқлаш зарур.
Шунингдек,реестрларнингўзвақтидатўлғазилиши,бухгалтериягатопширилиши
ва хўжаликнингкассасига ёки ҳисоб-
китоб счётига тушган тўловлар ҳақида
белгилар (
ёзувлар) мавжудлиги текширилади.Маҳсулот,материал,иш ва
хизматлар реализацияси бўйича тўлов талабномаларининг ўз вақтида
тўлғазилишиваинкассагақўйилишитекширилади.Қарзларнингвужудгакелиш
саналари ва тўлов муддати ўтиб кетган суммаларини сальдо (
қолдиқ)
реестрлари бўйича аниқлаш зарур.Ушбутўлов ҳужжатлари бўйича қарзлар
ниҳоятда пухта текширилади. Чунки, амалиётда харидорлар
ва
буюртмачиларнинг қарзлари 4010 - «Харидорлар ва буюртмачилардан

---

олинадиган счётлар»ва 4020-«Олинган векселлар»,счётларинингдебетида,
тўловларнингкелибтушишиэса6310-«Харидорларвабуюртмачиларданолинган
бўнаклар» счётининг кредитида акс эттирилади,шунингдек маҳсулот ва
материаллар бир хўжалик ёки ташкилотга жўнатилиб,счёт эса адашиб
бошқасигатақдим этилиши ҳоллари ҳам учрайди.Бунингнатижасиданохақ
дебиторвакредиторқарзларвужудгакелади.
Харидор ва буюртмачилар билан ҳисоб-
китобларни текширишда корхона
раҳбаривабош бухгалтеритомониданмуддатиўтибкетгандебиторқарзларни
ундириш чоралари кўрилаётганлиги аниқланади, ҳисоб-
китобларни ўзаро
таққослаш ва аниқланган тафовутларни таққослаш далолатномаси тузиб
тўғрилаш,шунингдек қарзларни ўзаро суришишга доир ишларнинг амалга
оширилаётганлигитекширилади.
7.Даъволарваолинганбўнакларбўйичаҳисоб-
китоблараудити.
Даъволар бўйича ҳисоб-
китобларни аудиторлик текширувидан ўтказишда
4890-
«Бошқадебиторларнингқарзлари»ва6960-
«Даъволарбўйичатўланадиган
счётлар»нингёзувлариҳамдаундаҳисобдатўрганҳарбирдебиторвакредитор
алоҳидадаъволарбўйичасуммалартекширувобъектларибўлибҳисобланади.
Даъволар бўйича ҳисоб-
китобларни таҳлил қилишнинг мақсади
қуйидагиларнианиқлашданиборат:
-
даъволарбўйичақарзларнингкатта-
кичиклиги;
-
вужудгакелишмуддатлари(