шарт-
шароитлар.
Аудитвамолиягаоидайрим манбаларда«риск»атамаситурличатаржима
қилибқўлланилмоқда(
«таваккалчилик»,«хатарлилик»,«хавф-хатар»,«таҳлика»,
«ғов»ваҳ.к.)
.Аудиторликфаолиятиганисбатанбундайтаржималар«риск»
атамасинингаслмоҳиятинитўлиқочиббермайди.БуборадабизпрофессорТ.С.
Маликовфикригақўшиламиз(
31.5-
бет)
.Умуманмураккабилмийатамаларни
уларнингмоҳиятини ифодаламайдиган таржималар билан алмаштирмасдан,
биринчи мартақўлланилганидаизоҳлаган ҳолда,кейинчаликаслини қўллаш
мақсадгамувофиқ.
№9 - «Жиддийлик ва аудиторлик риски» номли АФМС га мувофиқ:
Аудиторликриски
–буаудиторликтекширувинатижаларибўйичааудиторлар
томонидансубъективаниқла-
надиган,молиявийҳисоботда,унингишончлилиги
тасдиқ-
ланганидан сўнг хатолар мавжудлигини тан олиш ёки молиявий
ҳисоботдабундайкамчиликларҳақиқатанҳамйўқбўлган-
да,ундакамчиликлар
мавжуддебтанолинишэҳтимолидир.
Фаразқилайлик,агараудиторсалбийхулосаберсаёкихулосаберишданвоз
кечса ўзини хавф-
хатар остига қўймас-
лиги мумкин.Аммо бунотўғри фикр,
чунончи,аудиторучунбуҳолдамижозларинийўқотиш хавфивужудгакелади.
Бундан ташқари, аудитор ҳар қандай, ҳатто, мижоз-
корхона молиявий
ҳисоботини тўлиқ тасдиқлайдиган хулоса берганида ҳам, у шартнома
мажбуриятлари билан боғлиқ хавф-
хатарни ўззиммасигаолади.Аудиторлик
фаолиятида учрайдиган бундай хавф-
хатарлар йигиндисини кейинчалик
аудиторликрискларнингмақбултўплами
дебаташмумкин.
Маълумки,ҳарқандаймалакаливапухтаўтказилганаудиторликтекшируви
ҳамаудиторликрискинитўлиқбартарафэтаолмайди.Шунингучунаудиторлик
амалиётида унинг(аудиторлик рискининг)мақбул чегараси 5% деб қабул
қилинган.Яъни,аудиторликташкилотитомониданберилганюзтааудиторлик
хулосасиданбештасимунозаралимасалаларбўйичанотўғрихулосаларбўлиши
мумкин.Бундай риск яъни,5% миқдорда нотўғри хулоса бериш эҳтимоли
аудиторлик
ташкилоти
учун
жиддий
ҳисобланмайди
ва
унинг
рақобатбардошлигини пасайтирмайди.Аксинча,бу кўрсаткич (
5%)
ни янада
пасайтиришга уриниш беҳуда куч ва маблағсарфлашга олиб келади ҳамда
рақобатбардошликкасалбийтаъсиркўрсатишимумкин.
Умуман
аудиторликрискинингмақбултўпламига
қуйидагишарт-
шароитлар
асосийтаъсириникўрсатади.
1.Мижоз-
корхонафаолияти(бизнеси)нингкўлами.
Мижоз-
корхонадасодир
бўладиганхўжаликмуомалаларинингмиқдориқанчаликкўпбўлса,аудиторлик
рискишунчаликюқорибўладиваунингмолиявийҳисоботиданшунчакенгроқ
ҳажмдафойдаланиш зарурбўлади.Аудиторликрискдаражасини аниқлашда
молиявий ҳисобот маълумотларидан фойдаланувчиларнинг фикрлари асос
бўлиб ҳисобланади.Масалан,агар акциядорлик жамияти қўшимча акция
чиқаришнирежалиштирмаганбўлса,уҳолдафақатҳақиқийакциядорларфикри
инобатгаолинади.Агарқўшимчаакциячиқариладиганбўлса,акцияларгаобуна
бўлувчиларфикрлариҳаминобатгаолинади.Янгиакциядорларниасосанюқори
дивидендларваижобийаудиторликхулосасибиланжалбқилишмумкин.
2.Мулкчиликнингташкилий-
ҳуқуқийшакллари
ҳамаудиторликрискларнинг
мақбул тўпламига сезиларли таъсир кўрсатади. Масалан, очиқ турдаги
акциядорликжамиятларинингмолиявийҳисоботлариёпиқтурдагиакциядорлик
Do'stlaringiz bilan baham: |