Қилиниши натижасида ноқулай иқтисодий аҳволга тушиб қолиниши ёки инқирозгаюзтутилиши

резерв ҳисоблаш тамоилига риоя қилинишини аниқлайди.Таъмирлаш учун
қилинганҳақиқийхаражатларяратилганрезервҳисобигаҳисобданўчирилади.
Шунингучунаудиторйилохирида(
таъмирлаш ишларитугалланганҳолларда)
ошиқча ҳисобланган резерв тўғриланганлиги (
сторно қилинганлиги)
га ишонч
ҳосилқилишилозим.
Асосийвоситаларнитаъмирлашгадоирмуомалаларнингбухгалтерияҳисоби
счётларидааксэттирилишинитекширишчоғидааудитор,ишлабчиқаришгадоир
асосий воситаларни таъмирлаш харажатлари таннархга олиб борилганлиги,
ноишлаб чиқаришгадоир асосий воситаларники эсаўзманбалари ҳисобига
ҳисобдан ўчирилганлигига ишонч ҳосил қилиши лозим.Шунингдек,аудитор
таъмирлаш ишлари қайси усул (
пудрат ёки хўжалик усули)билан амалга
оширилганлигиниҳамтекширади.
Агар ҳисоботдаврида лизингга олинган асосий воситалар таъмирланган
бўлса,таъмирлаш турини(
жорийёкикапитал)
,лизингшартномасидакапитал
таъмирлашкўздатутилганлигивахаражатларкимнингҳисобиданқопланишини
текширишзарур.
Корхоналар
ҳисобот даврида
асосий
воситалар
объектларини
замонавийлаштириш вақайтажиҳозлаш учунҳамхаражатларқилишимумкин.
Аудиторбуҳолдақуйидагиларнитекширади:қилинганхаражатлар0890-«Бошқа
капитал сарфлар» счётида ҳисобга олинганлиги, таъмирлаш ишлари
якунланганидансўнгасосийвоситалардастлабкиқийматиошганлиги,корхона
қўшилганкапиталинингкўпайишиҳисобдакўрсатилганлиги.
Корхонаасосийвоситаларнитаъмирлаш биланбоғлиқбарчахаражатларни
ишлабчиқарилганмаҳсулот(
бажарилганиш,кўрсатилганхизмат)
лартаннархига
киритади,бу пировардида молиявий натижанингшаклланишига,шунингдек
корхонанинг фойдадан бюджетга тўловлар бўйича бюджет билан ўзаро
муносабатларигаҳамтаъсирэтади.
Аудитор,энгаввало,бумасалабўйичаҳамкорхонадақандайҳисобсиёсати
қабулқилинганлигинианиқлашилозим.Айрим корхоналаркелгусийилучун
ҳисобсиёсатиниқабулқилишдатаъмирлаш харажатлариниҳаройдаҳақиқий
харажатлар ҳажмида ҳисобдан ўчирадиган тартибни қўллайдилар. Бошқа

---

корхоналартаъмирлаш фондияратадилар(
таъмирлашнингбарчатурлариучун
резервгамаблағажратадилар)
,ҳақиқатдабажарилгантаъмирлаш ишлариучун
қилинганхаражатларниэсаташкилэтилганфондҳисобигаҳисобданўчирадилар.
Биринчи ҳолатдатаъмирлашгадоир барчахаражатлар таъмирлаш қайси
ҳисоботдавридаамалгаоширилганбўлса,бевоситашудаврдагиишлабчиқариш
харажатларигақўшилиши лозим;иккинчи ҳолатдакорхонабалансидатурган
асосийвоситаларнингдастлабкиқийматиганисбатанфоизҳисобидатаъмирлаш
фондигаажратмаларнормативиҳисоблабчиқарилади.
Одатда,ҳисобюритишсиёсатинингбиринчивариантиникичикваўртабизнес
корхоналари, иккинчисини эса асосий воситалари мулклар(
активлар)
нинг
салмоқлиқисминиташкилэтадиганйириккорхоналарқўллайдилар.
Аудитор таъмирлаш харажатларини ишлаб чиқариш харажатларига
қўшишнингтўғрилигиникорхонадақабулқилинганҳисобюритиш сиёсатидан
келиб чиқиб,унинг ўзгариш ҳолларида эса сабабини ва ушбу вазиятнинг
молиявийнатижагатаъсиринитекширишилозим.
Асосий воситаларга эскириш ҳисоблаш ва таъмирлаш бўйича корхонада
қандай ҳисоб юритиш сиёсати қабул қилинганлагини аниқлаш учун 8910-
«Келгусидагихаражатларватўловларучунрезервлар»счётинингмаълумотлари
билан танишиш зарур.Агар8910счётдаалоҳида«Таъмирлаш фонди»деган
аналитиксчётажратилганбўлса,ушбуфондгақилинганажратмаларнингҳажми