Қилиниши натижасида ноқулай иқтисодий аҳволга тушиб қолиниши ёки инқирозгаюзтутилиши

берганмаълумотларидан;оммавийахборотвоситаларивамахсусадабиётларда
эълонқилинганбаҳолартўғрисидагимаълумотлардан;айримасосийвоситалар
объектларинингқийматитўғрисидаэкспертхулосалариданфойдаланишмумкин.
Бундай асосий воситаларни ташиб келтириш бўйича корхона томонидан
қилинганхаражатларҳамобъектқийматигақўшилади.
Четэлвалюталариҳисобигасотиболинганасосийвоситаларнибаҳолашчет
эл валютасини Ўзбекистон Республикаси Марказий Банки томонидан
белгиланган,асосийвоситаларобъектинисотиболиш санасигаамалқилаётган
валютакурсибўйичасўмгаҳисоблабўтказишйўлибиланамалгаоширилади.
Аудиторконтрактшартларигамувофиқмулккаэгаликҳуқуқинингўтишвақти
тўғрианиқланганлиги;асосийвоситаларнисотиболиш биланбоғлиқбожхона
тўловларивабошқачиқимларнингсотиболинганасосийвоситаларқийматига
қўшилганлигинитекширишилозим.
Аудитор асосий воситаларни баҳолашнингтўғрилигини текшириш чоғида
асосийвоситалардастлабкиқийматинингўзгаришҳолларибўлганлигига,қандай
сабаблар(
қўшимчақуриш,қўшимчажиҳозлаш,қайтажиҳозлаш,қисмантугатиш)
ўзгаришгаолибкелганлигига,капиталқўйилмаларгадоирхаражатлар0810,0820,
0840,0850,0860ва0890счётлардааксэттирилганлигигаэътиборқаратиши
лозим.
Сўнги йилларда асосий воситаларни қайта баҳолашни текшириш муҳим
аҳамияткасб этмоқда.21-
БҲМСга мувофиқ корхоналарда асосий воситалар
объектларини қайта баҳолаш суммалари 8530–«Мулкларни қайта баҳолаш
бўйичатузатишлар»счётидааксэттирилади.Бундайтекширувқайтабаҳолаш
натижаларирасмийлаштирилганҳужжатларасосидаамалгаоширилади.
Бундааудиторқуйидагиларнитекширишилозим:барчаасосийвоситалар
тўлиғига ёки уларнингбир қисми қайта баҳоланганлиги;асосий воситалар
таркибидаҳисобдатурганеручасткалариватабиийфойдаланиш объектлари
қайтабаҳоланганлиги;қайтабаҳолаш қандайусулларёрдамидаўтказилганлиги
(
индексация қилиш ёки ҳужжатбилан тасдиқланган бозор баҳолари бўйича
тўғридан-
тўғриҳисоблабўтказилишиваҳ.к.)
;бозорбаҳоларинитасдиқлайдиган
ҳужжатларнинг мавжудлиги;ҳисоб-
китоблар тўғрилигини танлаб текшириш;
қайта баҳолашдан сўнгэскирганлик даражаси ўзгарганлиги,қайта баҳолаш
натижаларинингинвентарькарточкаларидааксэттирилганлиги,қайтабаҳолаш
натижаларинингбухгалтерияҳисобисчётларидатўғриаксэттирилганлиги,қайта

---

баҳолаш натижаларининг ҳисобот тузишда ҳисобга олинганлиги ва шунга
ўхшашлар.
Асосийвоситалармавжудлигинитекшириш учунаналитикҳисобниташкил
этиш ўрганилади.(
буҳақдакейингиМодулдабатафсилмаълумотберилади)
.
Шунингдек,аудиторасосий воситаларқандай сақланаётганлигини вауларни
инвентаризацияқилишнатижалариниҳамтекширишилозим.
Асосий воситаларни инвентаризация қилишни текширишда аудитор
дастлабки ҳужжатлар - ивентаризация рўйхатлари (
инв-
1,инв-
10,инв-
18
шакллар)
,
инвентаризация
комиссияси
мажлис
баённомаларини,
инвентаризациянатижаларибўйичакорхонараҳбариятинингқарориниўрганади.
Инвентаризацияматериалларинитекшириш аудиторгааудиторликрисклари
вааудиторликамалларинитузатиш учун,ичкиназоратнатижаларигақанчалик
таянишмумкинлигигаишончҳосилқилишиучунзарур.
Бундауинвентаризацияўтказишда№19–«Инвентаризацияниташкилэтиш
ваўтказиш»номлиБҲМСумумийқоидаларига,хусусан24-
29бандларигариоя
қилинганлигини аниқлайди. Шу билан бирга аудитор инвентаризация