Иктисодий ва ижтимоий география кафедраси

ТАБИИЙ РЕСУРСЛАР

• Прездентимиз И.А.Каримов таъкидлаганидек, Ўзбекистон ўз ер ости бойликлари билан ҳақли суратда фахирланади- бу ерда машҳур Менделеев даврий системасининг деярли барча элементлари топилган . Ҳозирга қадар 2,7 мингдан зиёд турли фойидали қазилма номлари ва маъдан намоён бўлган истиқболли жойлари аниқланган. Улар 100 га яқин минерал - хом ашё турларини ўз ичига олади.

• Шунда 60 дан ортиғи ишлаб чиқаришга жалб этилган, 900 дан ортиқ ном қидириб топилган бўлиб, уларнинг тасдиқланган захиралари 970 миллиард АҚШ долларини ташкил этади. Ўзбекистон мис, олтин, қўрғошин, рух, молибден, вольфорам, табиий , қиммат баҳо тошлар ва бошқа қазилма бойликлар жиҳатдан дунёда олдинги ўринларда туради.

Ёқилғи - энергетика ресурслари

• Ёқилғи - энергетика ресурслари. Ўзбекистонда табиий газ ва нефтнинг бир қанча конлари бор. Уларнинг асосийлари учта. Минтақада жойлашган: Фарғона минтақасида Шимолий Сўх, Жанубий Оламушук, Полвонтош, Чимён, Шурсув, Мингбулоқ ва бошқа конлардан иборат бўлиб, бу худудда асосан нефть ва йўлдош газ уазиб олинмоқда. Сурхондарё минтақасида-Амударё, Коштар, Кокайди ва бошқа конлардан иборат. Бу конлардан хам, асосан нефть қазиб олинади. Қашқадарё - Бухоро минтақасида - ўзининг йирик газ конлари билан машхур. Шўртан, Зеварда. Муборак, Учқир, Жарқоқ конлари республикада қазиб чиқарилаётган асосий газни бермоқда. Кейинги йилларда аниқланган Кўкдумолоқ гази номи катта истиқболга эга. Ўзбекистон табиий газ захираси жихатдан Россия Федерацияси ва Турманистондан кейин Ҳамдўстликда учинчи ўринда. Ўзбекистон кўмир конлари маҳаллий ахамиятга эга, уларнинг энг мухимлари Тошкент вилоятидаги Ангрен, Сурхондарё вилоятидаги Шарғун ва Бойсун конларидир. Кўмир қатламлари орасида хўжалик ахамиятига эга бўлган турли жинслар - гил, каолин, қум, бинтолит, сланец ва бошқалар учрайди

Rudali resurslar

• O’zbekiston hududlarida aniqlangan temir rudasining zahirasi unsha katta emas. Ulardan eng ahamiyatlilari-Qoraqolpog’istondagi-Tebinbuloq (Sulton Uvays tog’i) konidir. Ushbu temir rudasi tarkibida nikel, kobolt, xrom, platina, paladiy va boshqalar yo’ldosh bo’lib ushraydi.
• Surenota (Nurota), Susengen (SHotqol), Jaoraz, Mingbuloq va boshqa konlar ham magmatik temir ruda konlaridir. Cho’kindi jinslar tarkibida Orol bo’yi va Qizilqumda temir ruda konlari ushraydi. Ulardan ham ruda qazib olinayotgani yo’q.
• Marganes, Zarafshon tizmasidagi Taxtaqorasha, Teraksoy, SHo’ponota, Ziyovuddindagi Dovtosh, Qizilbayroq konlari bo’lib, ularning rudasida 8-28%gasha marganes bor.
• Xrom, Tomditog’ va Sulton Uvays tog’larida topilgan.
• Mis-Olmaliq atrofidagi Qalmoqqir, Dalniy Sareshekuv konlarida qazib olinadi.
• Polimetal (qo’rg’oshin, rux)ning bir nesha yirik konlari topilgan. Bular Surxandaryo viloyatidagi Xondiza, Qurama tog’idagi Qo’rg’oshinkon va Ko’shmansoy konlaridir. Bu konlarda gallet, sfalerit, xalkopirit, shiet va molibden minerallari ushraydi.
• Bulardan tashqari polimetallarning Ushqulosh, Sarikon, Kunlyaylov, Qo’lsho’loq va boshqa konlari ham ma’lum. Bular ishida Ushqulosh koni alohida ahamiyatga ega.