Иктисодий индекслар

IQTISODIY INDEKSLAR

REJA:
1.Iqtisodiy indekslarning mohiyati va ahamiyati.
2.Iqtisodiy indekslarni tasniflari.
3.O’rtacha arifmetik va o’rtacha garmonik indekslar.
4. Laspeyres va Paashe indekslari.

Индекс сўзи лотинча “index” атамасидан олинган бўлиб, белги, кўрсаткич деган маъноларни билдиради.

Индекс сўзи лотинча “index” атамасидан олинган бўлиб, белги, кўрсаткич деган маъноларни билдиради.

Индекслар пировард натижада нисбий кўрсаткичлар бўлсада, аммо улар нисбий ва мутлақ миқдорларнинг ягона бирлигида гавдаланади. Шунинг учун ҳам индексларни ҳисоблаш натижаларига асосланиб, ходиса ўзгаришининг нисбий миқдори билан бир қаторда, бу ўзгаришнинг мутлақ қийматини ҳам аниқлаш мумкин.

Индекслар ижтимоий-иқтисодий таҳлилларда ходисалар ўзгаришларини умумлаштириб таърифловчи қурол сифатида кенг қўлланилади. Айнан шу хусусиятлари билан улар нисбий миқдорлардан тубдан фарқ қилади.

Индекслар ижтимоий-иқтисодий таҳлилларда ходисалар ўзгаришларини умумлаштириб таърифловчи қурол сифатида кенг қўлланилади. Айнан шу хусусиятлари билан улар нисбий миқдорлардан тубдан фарқ қилади.

ИНДЕКСЛАР ЁРДАМИДА УМУМЎЛЧОВГА ЭГА БЎЛМАГАН ТУРЛИ ХИЛДАГИ МАСАЛАЛАР ЕЧИЛАДИ:

• мураккаб тўпламларнинг икки ва ундан ортиқ даврлар ичида ўртача ўзгариши аниқланади;
• мураккаб тўпламлар бўйича шартнома ва давлат буюртмаларининг ўртача бажарилиш даражаси ҳисобланади;
• мураккаб тўпламларнинг турли объект ёки худудлар миқёсидаги ўзаро нисбатлари аниқланади;
• мураккаб тўпламлар ўртасидаги боғланиш кучи, уларга таъсир этувчи омилларнинг роли аниқланади.

Қайд қилинган вазифаларни бажаришга қараб индекслар қуйидаги турларга бўлинади:

• а) динамика индекслари;
• б) шартнома ва давлат буюртмалари бажарилиши индекслари;
• в) ўзгарувчан ва ўзгармас таркибли, тузилмавий силжишлар индекслари;
• г) худудий индекслар;
• д) аналитик индекслар.