Иктисодиёт ишлаб чикаришни ташкил этиш

Мутахассис ва раҳбарлар
- улар ишлаб чиқариш жараѐнини ташкил этишда 
қатнашади ва унга раҳбарлик қилади. 
Хизматчилар
- молия ҳисоб, таьминот, воситачилик ва бошқа функцияларни 
бажарувчилар. 
Иш малакаси
- мутахассисларнинг билиш даражаси амалий иш тажрибаси 
уларни аниқ бир иш турлари бўйича мураккаблиги билан характерланади. 

---

156 
Корхонанинг маьлум бир цех ѐки бўлимларидаги кадрлар тузилиши айрим 
тоифадаги ишчиларнинг умумий ишчилар сонига нисбати билан аниқланади. Нар бир 
тоифадаги ишчилар сонини умумий саноал ишлаб чиқариш ходимларига таққослаш 
орқали аниқланади: 
P
Pi
dpi
/

ѐки 
p
px
dpi
/
)
100
(

Кадрлар тузилиши ҳар бир бўлимда аниқланади ва таҳлил этилади. Шу 
жумладан, улар қуйидаги белгилари бўйича ҳам таҳлил этилиши мумкин: ѐши, жинси, 
маьлумот даражаси, иш стажи, меьѐр бажариши ва ҳоказо. 
Меҳнат жамоалари таркиби, малака даражаси бўйича доимий миқдор 
ҳисобланмайди, у доимий равишда ўзгариб боради, бир одам ишдан кетса, иккинчиси 
ишга қабул қилинади. 
Корхонада кадрлар ҳолати қуйидаги коеффициентлар орқали аниқланади. 
Кадрларнинг ишдан кетиш коеффициенти - барча сабаблар бўйича маьлум бир 
даврда ишдан кетганларни, умумий рўйхатдаги одамлар сонига таққослаш орқали 
топилади: 
R
k
Ri
Kik
.
.
.

Кадрлар қабул қилиш коеффициенти (
Kqq
) маьлум бир даврда ишга қабул 
қилинганлар умумий сонини (
Rq
) ўртача рўйхатдаги одамлар сонига бўлиш орқали 
топилади (
R
) 
R
Rq
Kqq
/

Кадрлар турғунлиги коеффициенти (
Ktk
) - бу кўрсаткичдан ишлаб чиқаришни 
бошқариш даражасини баҳолашда фойдаланишга маслаҳат берилади, бутун корхона 
ѐки уни бўлимлари бўйича 
R
k
Kt


1
.
.
1
I.B
R
R

/
Ya.I,
бунда: 
R
1
I.B
- меҳнат интизомини бузиш ва ўз хоҳиши билан ишдан бўшаганлар 
сони; 
R 
- ўрганилаѐтган даврда корхонада ишлаѐтган ўртача рўйхатдаги ходимлар 
сони; 
R
Ya.I
.
- ўрганилаѐтган даврда янги ишга олинганлар 
сони. 
Кадрлар қўнимсизлиги коеффициенти таҳлил этилаѐтган даврда ишдан кетган ва 
бўшаганлар сонини, ўша даврдаги ўртача рўйхатдаги ходимлар сонига бўлиш орқали 
топилади. 
Бандлик бу фуқароларнинг шахсий ва ижтимоий эҳтиѐжларини қондириш 
мақсадида, яьни иш ҳақи олиши асосидаги фаолият туридир. 
Бандликнинг бир неча турлари мавжуд (14-схема): 
тўла
ўриндошлик

---

157 
тўлиқсиз
Бандлик 
вақтинчилак
ва бошқа