Ikki taktli o’zgartirgichlar

Mavzu : Ikki taktli o’zgartirgichlar.

Reja:
Kirish

1. 
   Ko‘priksimon to‘g‘rilash sxemasi
   
2. 
   Transformator ikkilamchi zanjiridan nolinchi chiqish chiqarilgan ikki taktli to‘g‘rilash sxemasi
   
3. 
   Uch fazali ikki taktli sxema (Larionov sxemasi)
   
4. 
   Ikki taktli o’zgartirgichlar
   

Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar
Sxemada bitta yarim davr mobaynida to‘g‘rilangan tok VD₁ diod, R_y yuklama, VD₃ diod orqali transformatorning ikkilamchi chulg‘amiga oqib o‘tadi (2.10-rasm). Teskari qutbda tok VD₂ diod, R_y yuklama, VD₄ diod orqali transformatorning ikkilamchi chulg‘amiga oqib o‘tadi. Ya’ni, tok yuklama va transformator ikkilamchi chulg‘ami orqali butun davr mobaynida oqib o‘tadi.
R_y yuklamadan oqib o‘tadigan I_y yuklama tokining o‘zgarmas tashkil etuvchisi (I_m= U_m/R_y bo‘lganida) quyidagiga teng bo‘ladi:



Ko‘priksimon to‘g‘rilash sxemasi va
uning vaqt diagrammalari.
ya’ni, bir fazali bir taktli sxemadagidan 2 marta katta bo‘ladi. Transformatorning ikkilamchi chulg‘amidan tok butun davr mobaynida oqib o‘tadi, u holda uning ta’sir etuvchi qiymati quyidagicha aniqlanadi:

u holda, I₀ va I₂ toklarni taqqoslab, quyidagini olamiz:


Har bir yarim davrda ikkita diod ishlagani uchun har bir ketma-ket ulangan diodlardan oqib o‘tadigan tokning ta’sir etuvchi qiymati I_vd = I₂/2 bo‘ladi. Bu sxema uchun m=2, f_t,k =2f_t bo‘ladi, diodlar ikkilamchi chulg‘amga parallel ulangani uchun yopiq diodlardagi teskari kuchlanish esa U_tes=U_m= U₂ bo‘ladi.

Transformator ikkilamchi zanjiridan nolinchi chiqish chiqarilgan ikki taktli to‘g‘rilash sxemasi
Bu sxemani boshqacha qilib ikki fazali bir taktli sxema deyiladi, chunki to‘g‘rilangan tokning bir davri mobaynida transformatorning ikkilamchi har bir yarim chulg‘amlaridan bitta tok impulsi oqib o‘tadi, lekin, odatda, o‘zgaruvchan tok texnikasida ikki fazali tok, uni generatsiyalashning qiyinligi va ikki fazali tok tarmog‘ining yo‘qligi uchun birinchi nom qo‘llaniladi.
Bu sxemada ikkilamchi chulg‘amning har ikkala yarmi to‘g‘rilagich ishida navbatma-navbat ishtirok etadi. Birinchi yarim davrda tok VD₁ diod, R_y yuklama va transformator yarim chulg‘ami, ikkinchi yarim davrda esa VD₂ diod, R_y yuklama va transformator boshqa yarim chulg‘ami orqali oqib o‘tadi. Yuklamadan butun davr mobaynida bir qutbli tok oqib o‘tadi.
Bu sxemada yuklamadagi kuchlanishning o‘zgarmas tashkil etuvchisi quyidagiga teng bo‘ladi:

Transformatorning ikkilamchi har bir yarim chulg‘ami tokining ta’sir etuvchi qiymati quyidagiga teng bo‘ladi:


Transformator ikkilamchi zanjiridan nolinchi chiqish chiqarilgan ikki taktli to‘g‘rilash sxemasi (a) va uning vaqt diagrammalari (b).
Yuklamadagi pulsatsiyalar chastotasi f_t.k.p = 2f_tar. Yopiq ventil transformator ikkilamchi chulg‘amlari uchlari orasidagi potensiallar farqiga teng bo‘lgan teskari kuchlanish ta’siri ostida bo‘ladi. Potensiallar farqining maksimal qiymati bitta ikkilamchi yarim chulg‘amdagi kuchlanishning ikkilangan amplitudaviy qiymatiga teng bo‘ladi:

Demak, bu sxemada yopiq ventildagi teskari kuchlanish ko‘priksimon sxemadagiga nisbatan ikki marta katta bo‘ladi.