Ijtimoiy ta’minot

Hammaga mumkinlik (lozimlik) printsipi – barcha uchun mumkin bo’lgan u yoki bu pensiyani aniqlash (belgilash) huquqini beruvchi shart. Masalan, hayotning o’rtacha davomiyligi 73,6 yil bo’lganda qarilik bo’yicha pensiya huquqi erkaklarda 60 yoshda, ayollarda esa – 55 yoshda, mehnatning og’ir turlarida band bo’lganlar uchun esa erkaklarda 50-55 yoshda, ayollarda esa – 45-50 yoshda vujudga keladi. Bu pensiyani olish uchun zarur bo’lgan mehnat staji erkaklar uchun 25 yil, ayollar uchun esa – 20 yil, mehnatning og’ir turlarida band bo’lganlar uchun bundan ham pastroq qilib belgilangan. Demak, barcha xolis (sidqidildan) xizmat qiluvchilar uchun bu stajga qarilik yoshiga etgundan ancha oldin erishish mumkin.

• Hammaga mumkinlik (lozimlik) printsipi – barcha uchun mumkin bo’lgan u yoki bu pensiyani aniqlash (belgilash) huquqini beruvchi shart. Masalan, hayotning o’rtacha davomiyligi 73,6 yil bo’lganda qarilik bo’yicha pensiya huquqi erkaklarda 60 yoshda, ayollarda esa – 55 yoshda, mehnatning og’ir turlarida band bo’lganlar uchun esa erkaklarda 50-55 yoshda, ayollarda esa – 45-50 yoshda vujudga keladi. Bu pensiyani olish uchun zarur bo’lgan mehnat staji erkaklar uchun 25 yil, ayollar uchun esa – 20 yil, mehnatning og’ir turlarida band bo’lganlar uchun bundan ham pastroq qilib belgilangan. Demak, barcha xolis (sidqidildan) xizmat qiluvchilar uchun bu stajga qarilik yoshiga etgundan ancha oldin erishish mumkin.

Ta’minot o’lchami va shakllarining o’tgan (qilingan) mehnatga nisbatan bog’langan holda o’rnatish (belgilash) printsipi – bu ijtimoiy ta’minotning stajning davomiyligi, ishning shart-sharoiti, ish haqi va mehnat hamda ijtimoiy faoliyatning boshqa omillarga nisbatan bog’liq ravishda amalga oshirilishini taqozo etadi. Bu printsip ijtimoiy ta’minotda ish haqi orqali o’z ifodasini topadi, chunki unga ko’ra pensiya va nafaqalarning ko’plab turlari ish haqiga nisbatan hisoblanadi.

• Ta’minot o’lchami va shakllarining o’tgan (qilingan) mehnatga nisbatan bog’langan holda o’rnatish (belgilash) printsipi – bu ijtimoiy ta’minotning stajning davomiyligi, ishning shart-sharoiti, ish haqi va mehnat hamda ijtimoiy faoliyatning boshqa omillarga nisbatan bog’liq ravishda amalga oshirilishini taqozo etadi. Bu printsip ijtimoiy ta’minotda ish haqi orqali o’z ifodasini topadi, chunki unga ko’ra pensiya va nafaqalarning ko’plab turlari ish haqiga nisbatan hisoblanadi.