Ijtimoiy soha, iqtisod va huquq



Download 7,04 Mb.
Pdf ko'rish
bet463/596
Sana01.01.2022
Hajmi7,04 Mb.
#299388
1   ...   459   460   461   462   463   464   465   466   ...   596
Bog'liq
904c905561308df8123e757d91daf0b330868b1d

Seminar mashg’ulotlari 

 

 



 

301 


 

 

 



Mehnat bilan nafosatning o‘zaro aloqasi to‘g‘risida ukrainalik estetik olim D.YU. Kucheryuk 

diqqatga  sazovar  fikrlar  bildiradi:  «Mehnatning  mazmuni  aynan  o‘zini  qadriyat  sifatida  namoyon 

qilishi bilan belgilanadi, – deb yozadi u. – Nafosat ham mehnatning mazmuniy jihatiga aloqador»

61



Bunga  misol  tariqasida  u  inson  o‘z  ruhiy-fiziologik  quvvatining  mehnat  jarayonini  boshqarish 

mahoratiga  egaligidan  ruhlanishini  va  butun  vujudi  bilan  estetik  quvonchni  his  etishini  ta’kidlab 

o‘tadi. Darhaqiqat, bunday holatda insonning ijodiy munosabati, ruhiy ko‘tarinkiligi mehnat bilan 

estetikaning uyg‘unlashib ketishiga olib keladi, nafosat mehnat jarayonini jonlantiradigan hodisaga, 

uni go‘zallashtiradigan qudratga aylanadi. Buning  uchun inson – texnika – makon tizimida, ya’ni, 

dastgohlardan tortib, devoru imoratlargacha, gultuvakdan tortib, darpardalargacha bo‘lgan muhitda 

dizaynerning ijodiy yondashuvi lozim; bunda ranglar nafosati ham alohida rol o‘ynaydi.  

Nima  uchundir  biz,  mehnat  estetikasi  deganda,  ko‘pincha  faqat  jismoniymoddiy  mehnat 

jarayonlaridagi nafosatni tushunamiz va asosan uni zo‘r berib tadqiq etishga urinamiz. Vaholanki, 

ma’naviy-aqliy  sohalardagi  mehnat  ham  jiddiy  e’tiborga,  estetik  tahlilga  loyiq.  Masalan,  teatr 

san’atidagi  mehnatni  olib  ko‘raylik.  Ulug‘  rejissyorimiz  Mannon  Uyg‘ur  yangi  spektaklni 

tayyorlashda  «o‘zi  ham  tinmagan,  boshqalarni  ham  tindirmagan».  Repetitsiya  paytida  tushlikka 

chiqishga vaqt topolmaganidan unga uyidan ovqat olib kelishgan. Spektakldan so‘ng tunlari tahlil 

bilan  shug‘ullangan,  teatr  san’atining  muhim  masalalariga  doir  qoidalarini  qog‘ozga  tushirgan. 

Buyuk  fransuz  yozuvchisi  Balzakninng  esa,  kuniga  14-16  soatlab  ishlagani  hammaga  ma’lum. 

Mehnat  tufayligina  san’atkor  o‘z  iste’dodini  namoyon  qila  oladi,  ayni  paytda  ana  shu  «o‘zini 

qiynash»dan  u  butun  borlig‘i  bilan  quvonch  hissini  tuyadi.  Badiiy  ijod  estetik  faoliyat  sifatida 

san’atkor uchun doimo “shirin azob”, «go‘zal a’mol» – estetik zavq manbai.  

Fanda  ham  mehnatning o‘rni, u olimga  beradigan estetik zavq, quvonch san’atdagidan kam 

emas. Ilmiy mehnat tabiatan estetik kechinmalarga boy, chunki unda bilimga bo‘lgan ishtiyoqni, ijod 

hissini  va  insonning hayratlanish qobiliyatini  namoyon qiluvchi  botiniy kuch  mavjud. To‘g‘ri, bir 

paytlar fan hissiyotga berilmasdan, sovuqqon va holisona haqiqatni bilishga asoslanadi, degan fikr 

hukmron  edi,  bunga  sabab  qilib,  bunday  qarashning  majoziy  tafakkurdan  yiroqligi  ko‘rsatilardi. 

Hozirgi paytda uning aksi  isbot talab qilmaydigan  haqiqatga aylangan. Zotan, fan tarixi unda  ikki 

sifatni  –  axloqiyshaxsiy  va  estetik  ibtidoning  mavjudligini  ta’kidlab  turadi.  Buni  V.A.  Engelgart 

shunday ifodalaydi: «Ijod... – san’atning mohiyati. U xuddi shu darajada fanning ham mohiyatidir. 

Har  ikki  holatda  insonning  yaratish,  ya’ni  o‘zligini  namoyon  qilish  qobiliyati  muhim.  Ilmiy 

kashfiyot, xuddi san’at kabi, ijodkorning muayyan xususiyatlarini o‘zida saqlab qoladi va keyingi 

hayoti  davomida  butun  insoniyat  boyligiga  aylanadi»

62

.  Zotan  ijodiy  mehnatni  o‘z  hayotining 



ma’nosi deb bilgan ilm fidoyisigina haqiqiy olimdir.  

Hozirgi  kunda  san’atkor  va  olimning  ijodiy  mehnati  faqat  ichki,  hissiyotlar  bilan  aloqador 

shaklda  emas,  balki  tashqi  –  texnika  nuqtai  nazaridan  ham  estetiklashgan.  CHunonchi,  bugungi 

yozuvchi  o‘z  mehnat  jarayonini  kompyutersiz,  diktofonsiz  tasavvur  qilolmaydi,  rassomlar, 

qo‘shiqchilar va boshqalar kompyutpr texnologiyasidan foydalanadilar, elektron cholg‘u asboblari 

ham  ma’lum  ma’noda  texnikaning  estetiklashuvidan  dalolat  beradi.  Bunday  misollarni  ko‘plab 

keltirish  mumkin,  barcha  hodisalarda  dizayner  tomonidan  mukammallashtirilgan  go‘zallik 

ijodkorning ma’naviy-ruhiy ko‘makchisiga aylanganini ko‘ramiz.  

Mehnat  estetikasi  texnika  estetikasi  kabi  atrof-muhitni  go‘zallashtirish  tizimi  bilan  bog‘liq. 

Korxona hovlisidagi yashil olam, favvora, daraxtlar, haykallarning uyg‘unligi, imoratlar peshtoqlari 

va devorlarida aks etgan ko‘rgazmali amaliy  san’at  namunalari, binolar ichining  yuksak did bilan 

bezatilishi  –  hammasi  inson  mehnatini  go‘zallashtirishga,  mehnat  jarayonining  estetik  zavq  bilan 

amalga oshuvini ta’minlashga xizmat qiladi.  

                                                

61

 

Кучерюк Д.Ю.



 Эстетика труда. Киев, «Виша школа», 1989. С. 276. 

 

62



 

Энгельгарт В.А.

 Познание явлений жизни. М., 1984. С.276. 

 




Download 7,04 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   459   460   461   462   463   464   465   466   ...   596




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish