Ijtimoiy soha, iqtisod va huquq

6-MAVZU. BILISH NAZARIYASI: ASOSIY MUAMMOLARI VA YO‘NALISHLARI 

 

  

  

98  

  

topadi. Kantchilar amaliyotni tahlil qilishda sub’ektning faolligidan kelib chiqadilar. Markschilar 

amaliyot vositalarini birinchi o‘ringa qo‘yadi. Vaholanki, amaliyot yaxlit hodisa bo‘lib, bu erda 

hamma  narsa  o‘zaro  bog‘langandir.  Amaliyotni  tarkibiy  qismlarga  ajratish  va  ular  o‘rtasida 

subordinatsiya o‘rnatish doim ham o‘rinli bo‘lavermaydi.Dunyodagi barcha narsalar va hodisalar 

kabi  amaliyot  ham  u  yoki  bu  darajada  rivojlangan  shakllarda  mavjud  bo‘ladi.  Nafaqat  ijtimoiy 

ishlab  chiqarish,balki  insonning  har  qanday  faoliyati  amaliyot  hisoblanadi.  Masalan,  individual 

tafakkur jarayoni ham amaliyotdir. Amaliyotda nafaqat ishchi va muhandis, balki siyosatchi, olim, 

xullas,  har  bir  odam  ishtirok  etadi.  Agar  tabiiy  jarayonlar  inson  faoliyati  sohasi  bilan  bog‘liq 

bo‘lmasa,  ular  amaliyot  sohasiga  kirmaydi.  Nazariya  va  amaliyot o‘rtasidagi  tafovutni  bartaraf 

etish lozimligi to‘g‘risida ko‘p so‘z yuritiladi, demak, nazariya amaliyotga zid bo‘lishi mumkin. 

Boshqa bir yondashuvga ko‘ra, yaxshi nazariyadan amaliyroq narsa yo‘q. Nazariya va amaliyot 

o‘rtasidagi  soxta  tafovutni  bartaraf  etish  emas,  balki  amaliyotni  rivojlantirish,  uning 

samaradorligini  oshirish  muhim  vazifadir.  Samarali  ish  ko‘radigan  sub’ekt  va  jamiyat  yaxshi 

amaliyotchidir.  Amaliyot  shakllariga  kelsak,  ular  inson  faoliyatining  tarkibiga  muvofiq  ancha 

ko‘p. Masalan, iqtisodiy, siyosiy, ijtimoiy, ma’naviy hayot amaliyoti, san’at va fan amaliyoti, til 

amaliyoti  va  hokazolar  bor.  Falsafa  amaliyotga  kategoriyalar,  ya’ni  amaliyotning  barcha 

shakllariga xos bo‘lgan umumiy jihatlar nuqtai nazaridan yondashadi.  

5.