Ijtimoiy siyosat

 
5.6.2-rasm. Ijtimoiy muhtojlik chizig„ining o„rtacha miqdorining 
ortishi funksiyasi
80
 
Xalqaro ekspertlar tomonidan bildirilgan ilmiy taklif va amaliy 
tavsiyalar asosida ishlab chiqilgan ijtimoiy muhtojlikni aniqlashning 
79
ISSA (International Social Security Association): Social Security Country Profi les (incorporates information from 
SSA/ISSA Social security programs throughout the world: see below). 
Доступно по адресу: 
http://www.issa.int/country-profiles
 [20 Apr. 2014]. 
80
ISSA (International Social Security Association): Social Security Country Profi les (incorporates information from 
SSA/ISSA Social security programs throughout the world: see below). 
Доступно по адресу: 
http://www.issa.int/country-profiles
 [20 Apr. 2014]. 
Ijtimoiy muhtojlik chizig’i 
Iste’molning o’rtacha miqdori, pulda 
Z=Z(M) 

---

136 
ushbu usuli ijtimoiy yordamning aniqligi va samaradorligini oshirishga 
zamin yaratadi va mamlakat aholisi iste‘molining o‗rtacha miqdori ortib 
boradi. Jumladan, aholini ijtimoiy jihatdan muhtoj qatlamlarining 
istemoli ham ortadi. 
Aholini ijtimoiy himoya qilishning jahon amaliyoti tahlili 
ko‗rsatishicha, har bir mamlakatda jamiyatning ijtimoiy jihatdan 
tabaqalanishi, uning turli ijtimoiy guruh va sinflarga ajratilishi 
kuzatilmoqda. Bozor iqtisodiyoti sharoitida jamiyatning ijtimoiy tarkibi 
mamlakatdagi ishlab chiqarish va ijtimoiy munosabatlar tizimlari 
o‗rtasidagi mutanosiblikdan kelib chiqqan holda aksariyat davlatlarda 
turli ko‗rinishda bo‗ladi. 
BMT tomonidan berilgan ma‘lumotlarga qaraganda, har yili 
dunyoda 25 000 ming kishi ochlikdan vafot etib, ularning aksariyati yosh 
bolalar hisoblanadi. Yer yuzida qariyb 1 mlrd. aholi kuniga 1 AQSh doll. 
hisobiga yashaydi, 2,5 mlrd kishining kunlik daromadi 2 AQSh doll.ga 
teng. Tashkilot ekspertlari tomonidan amalga oshirilgan tadqiqotlar 
natijalariga ko‗ra, 2016–2017-yillarda eng qashshoq mamlakat sifatida 
Markaziy Afrika Respublikasi (MAR) e‘tirof etilgan. Mamlakatda aholi 
jon boshiga to‗g‗ri keladigan YaIM ko‗rsatkichi 542 doll.ni tashkil etib, 
jahonda SPID bilan kasallanganlar soni bo‗yicha yetakchi mamlakat 
hisoblanadi. 
BMTning qashshoq mamlakatlarni aniqlash uslubiyotida aholining 
jon boshiga to‗g‗ri keladigan YaIM ko‗rsatkichidan foydalanilib, unga 
ko‗ra, mamlakat YaIMning aholi jon boshiga 750 AQSh doll. va undan 
kam miqdorda to‗g‗ri kelgan mamlakatlar qashshoq mamlakatlar 
hisoblanadi. BMT Taraqqiyot dasturi asosida ushbu mamlakatlarga 
moddiy va texnik yordam ko‗rsatilib, xalqaro savdoda ishtirok etishlari 
uchun tegishli imtiyozlar joriy etilgan. 
Jahon 
banki 
ekspertlari 
tomonidan 
turli 
mamlakatlarda 
kambag‗allik darajasini aniqlash, ularni o‗zaro qiyosiy taqqoslash va 
kambag‗allik darajasini pasaytirishga qaratilgan chora-tadbirlar 
samaradorligini baholashga qaratilgan tadqiqotlar amalga oshiriladi. 
Jahon bankining kambag‗allikni baholash metodologiyasiga ko‗ra, 2017 
yildan boshlab insonning kunlik daromadi 1,9 AQSh dollardan kam 
bo‗lsa, u kambag‗al hisoblanadi. Tashkilot ekspertlari tomonidan 
berilayotgan ma‘lumotlarga qaraganda, 2018 yil bo‗yicha dunyo 
aholisining taxminan 10 foizga yaqini kambag‗allik darajasida hayot 
kechirmoqda 

---

137 
Aholining ijtimoiy jihatdan tabaqalanishini tahlil etishdan avval, 
jamiyatning ijtimoiy qiyofasi tushunchasiga aniqlik kiritib o‗tish 
maqsadga muvofiq. Jamiyatning ijtimoiy qiyofasi o‗z navbatida 
aholining ijtimoiy tabaqalanishi iyerarxiyasining umumiy ko‗rinishi 
sifatida namoyon bo‗ladi. Xalqaro ekspertlar tomonidan amalga 
oshirilgan tadqiqotlar natijalariga ko‗ra, jamiyatning ijtimoiy qiyofasi 
ijtimoiy umumiylik turlari, uning o‗ziga xos xususiyatlari va belgilarida 
namoyon bo‗ladi (5.6.2-jadval). 
5.6.2-jadval