Ijtimoiy psixologiya

E’tiborli kishilarning bahosi. Agar inson uchun qaysidir ji- hatda e’tiborli kishi (ayniqsa, uning o‘zi altruistik xulqni tez-tez namoyon qilib tursa yoki ayni paytda altruistik harakatni kuta- yotgan bo‘lsa) boshqa paytdagiga nisbatan altruistroq bo‘ladi. Ta­laba o‘zi uchun hurmatli boigan o‘qituvchisining yonida (agar bu o‘qituvchi altruistik xulqni namoyon qiladiganlardan bo‘lsa) boshqa paytdagidan ko‘ra altruistroq bo‘ladi.
Javobgarlikni his qilish. Kishi boshqalar yoki qonun oldida javobgarlikdan qo^lrqib, o'zi istamasa-da boshqalarga yordam be­radi. Masalan: ota-onadan qo‘rqib uka, singillariga yordam be- rish. Qonun oldidagi javobgarlikdan qo‘rqib mashinada urib ket- gan odamni kasalxonaga olib boradi. Ba’zi talabalar guruhida guruhdagilarning ba’zilarigina altruistik bo‘lsa, to‘rtinchi kursga kelib butun guruh altruistik harakat qiladi va bir-birlari uchun qayg‘uradi.
Taqlidchanlik. Har bir jamiyatda kishilar o‘zini qanchalik ko‘p altruistik tutsa bu holatga taqlid qiluvchilar ko‘payadi. Agar altru­istik xulqqa ega bo‘lgan o‘qituvchilar ko‘p bo‘lsa va bu xulqni ular talabalar oldida tez-tez namoyon qilsalar, talabalar ham albatta ularga taqlid qilishadi.