Ijtimoiy psixologiya

1.  Umumahamiyatga  ega  namunalar.  Me’yorlar  ko'pchilikning 
xulqiga  ta’sir  qilmay  turib  guruhning  faqat  bitta  a’zosiga  yoki 
butun  guruhga  tarqala  olmaydi.  Agar  me’yorlar  jamiyatga  xos 
boisa,  u  holda  u  butun jamoatchilik  doirasida  umumahamiyatga 
ega  bo'ladi,  agar guruhga  tegishli  me’yorlar bo‘lsa  uning  umumiy 
ahamiyati  shu  guruh  doirasi  bilangina  chegaralanadi.
2.  Guruh  yoki jamiyat  tomonidan  sanksiyalarni  qo‘IIash.  Ya’ni 
har  qanday  me’yorning  bajarilgan  yoki  bajarilmaganligiga  qarab 
rag‘bat  yoki jazolash,  ma’qullash  yoki  qoralash  shaklida  namoyon 
bo‘lishi.
3.  Subyektivlikning  mavjudligi.  Subyektivlik  ikki  xil  aspektda 
namoyon  bo‘ladi.  Unga  ko‘ra  shaxs tanlashi  kerak bo‘lgan  holatni 
o‘zi hal  qilish huquqiga  ega.  Bunda ikki  xil  holat  mavjud:  a)  inson 
guruh  yoki  jamoatchilik  me’yorlarini  qabul  qilish  va  amal  qili- 
shi  ham  mumkin;  b)  inson  guruh  yoki jamoatchilik  me’yorlarini 
qabul  qilmasligi  va  amal  qilmasligi  ham  mumkin.
4.  0 ‘zaro  bog‘liqlik.  Jamiyatda  me’yorlar o'zaro  bog‘langan  va 
o‘zaro  shartlashgandir,  ular  odamlar  faoliyatini  nazorat  qiluvchi 
murakkab  tizimni  namoyon  etadi.  Me’yortiv  tizimlar  turli  xil

---

bo‘lishi  mumkin  va  bu  tjurli  xillik  ijtimoiy  va  shaxslalaro  nizo- 
larga  olib  kelishi  ham  mumkin.  Ba’zi  bir  ijtimoiy  me’yorlar  esa 
bir-biriga zid boiib,  shaxsni ulardan birini  tanlashga  majbur qilib 
qo‘yadi.
5.