|
5. Mavzu yuzasidan keyslar to’plami.
1-masala.
3 - sinfda dars boryapti. O’quv yili tamomlanyapti, bolalarning charchaganliklarilari sezilib turibdi.Ammo ona tili darsida hamma quvnokishchanlik vaziyatida edi, bolalar sitqidildan berlib ishlashardi.Shu payt behosdan momaqaldiroq gumburlab, yashin chaqnadi, shidatli, ammo qisqamuddatli may jalasi bir necha daqiqaga sinfning fikrni o’ziga tortib oldi.
Nazira Axmedovna, yomg’ir! -shodlanib: o’z joylaridan sakrab turishdi bolalar.
Xursandchilikning sababchisi yana bir bor gumburlab bulut bilan birga o’zoqlashib ketdi.Endi har vaqtdagi oddiy ish kuniga qaytish kerak edi.O’qituvchi xuddi shunday qilishi mumkin edi, ammo u boshqacha ish tutdi.U fortochkani ochishni buyurdi, tashqaridan kirgan yoqimli havo dimoqqaurildi, barchaning baxri-dilini yana ham ochib yubordi.
- Ko’ryapman -dedi u kulib turib,-barchangiz hozir bayramona kayfiyatdasizlar.Kelinglar, mana shu tasodifiy shodlikni qo’ldan bermaylik, mayli u biz bilan yana bir oz birgabo’laqolsin.Daftarlaringizni ochinglar. Qani biz “May yomg’iri ” degan mavzuda kichkinagina inshocha yozishga bir urinib ko’raylikchi.
- Men uning sarlavhasini “Yomg’ir nima haqda shivirlaydi?” deb qo’ysam mumkinmi?
- Mumkin...
- Mumkin - dedio’qituvchi. - Hozirhammasi mumkin.Siz bu haqida qanday o’ylasangiz, uni qanday tasavvur qilib, xis etsangiz, xuddi ushanday yozing.
1. Dars rejasidan bunday chetga chiqishni siz qanday baholaysiz? Sizningcha qanday, bunday modernizatsiyalashdan dars yutadimi yoki yutqizadmi?
2.Sizning fikringizcha, siz pedagogik amaliyot o’tkazgan o’qituvchi bunday vaziyatda qanday yo’l tutgan bo’lardi? Xo’sh, sizningo’zingiz qandayyo’l tutgan bo’lardingiz.
a) vaziyatdan kelib chiqib juda to’g’ri yo’l tutildi.Bunday modernizatsiyalashdan dars yutadi xolos;
b) hamma ham vaziyatni birdan baholay olmaydi.Men tomosha qildirib co’ng istasalar inshocha yozishni taklif qilardim.
a)o’qituvchito’g’ri ish tutdi.Vaziyatdan oqilona foydalandi.Chunki, bolalar charchashgan, bu erda charchoqham yoziladi;
b) men amaliyot o’tkazgan o’qituvchi bu usulni qo’llay olmasligi aniq.Mana bu vaziyatda oddiy ish kuni, dastur asosida ish tutardim.
a)o’qituvchining tutgan ishiga men tushunmadim.Balki o’qituvchihaqdir;
b) men, amaliyot o’tkazgan o’qituvchi bu vaziyatdan ilgargi ish kuni bo’yicha ish ko’rardim. Mening o’zim oddiy ish kunidan chetga chiqmas edim, yana bilmadim.
4. a)o’qituvchining bunday xatti-harakatini baholay olmayman;
b)men amaliyot o’tkazgan o’qituvchi o’zi hech narsani bilmaydi.
2 – masala
Adabiyot darsida bolalar adabiy portretning yaratilishi ustidi ishlashardi.O’qituvchio’quvchilarning har biriga ularning o’zlariga yakindan tanishbo’lgan kishiningtashqiqiyofasini tasvirlashni tavsiya qildi.Barcha bolalar o’z daftarlariustiga egildilar... Shu payt bir o’jar bola o’z yozganlarni ovoz chiqarib, butun sinfga o’qib bera boshladi... o’qituvchi esa sekingina “oh” deb yubordi: portretda, o’quvchitasvirda uning ko’rimsiz tashqiqiyofasidagi alomatlar shunchalik mohirlikbilan tasvirlangan ediki, u gap kim to’g’risda ketayotganligini darholpayqadi. Ha? U o’zini tanidi! Baqirib yuborgisi, bu yaramas bolani jim bo’lishgamajbur qilgisi, sinfdan qochib chiqib ketgisi keldi...
Yuzaga kelgan vaziyatda o’qituvchi o’zini qanday tutsa pedagogik maqsadga muvofiqbo’ladi?
O’qituvchining xulq-atvorini, uning tutayotgan pozitsiyasini baholang.Buvaziyatni yuzaga keltirish bilan u qanday muammoni hal etyapti?
Bunga o’xshash vaziyatlar qaysi jixatlari bilan o’ziga xoslikni tashkil qiladi? Bunday vaziyatlar harvaqtham sodir bo’lib turadimi? Ularning sodir bo’lishiga nima sabad bo’lishi mumkin.
1. a) bu vaziyatda o’qituvchi bosiq, og’ir, bo’lishi kerak.Xatto kulimsirab qo’yishi mumkin.Chunki bola mavzuga to’la amal qilyapti;
b)o’quvchimavzuni to’la yoritgan, lekin o’zini tuta bilmadi. O’qituvchi baqirmasligi kerak edi. Bu bilan u o’qituvchining nihoyatda mahoratga ega bo’lishi kerakligini muammo qilibqo’ymoqda;
v) o’quvchilarda bunday xislatlar bo’lishi tabiiy. Bunday vaziyatlar doim bo’lib turadi. Bolalar o’zini ko’rsatishni yaxshi ko’radi.
a)o’qituvchi bolani jim o’tirishga majbur qilishi kerak;
b) o’quvchi yaxshi ish qilmayapti, bu bilan u o’ylab topshiriq berish kerakligini eslatadi;
v) dars jarayonida bunday bolalar bilan ishlash kerakligini eslatyapti.Bunday xodisalar tez-tez bo’lib turadi.Bularning sodir bo’lishiga sababo’zini maqtasin debqiladi.
a)o’quvchijim bo’lishiga erishsin;
b)o’quvchio’qituvchisiga yaxshi ko’rinish uchun, bunday ish bilan bolalar har xil ekanligini bildirmoqchi;
v)bunday voqealar bo’lib turadi.Bularning sodir bo’lishiga tarbiya sababchidir.
4.a) o’quvchiga baqirish, do’q urish kerak;
b)o’quvchio’zini ko’rsatmoqchi, qanday muammoni hal qilyapti ekan ?
v)goh-gohida sodir bo’ladi, bilmadim.
Rus tili darsida o’quvchilarga: “O’rtog’ingdan ko’chirma !”“.O’zing yoz, birovlarning daftariga qarama!”, “Obbo: ko’chiradigan odamingni ham topibsan-mi-a! Uning o’zi xatto, xato ko’chirib olishni ham qoyillata olmaydi-yu!” Singari zaharhanda so’zlar bilan bir necha bor qattiq tanbeh berdi.Boshqa sinfda esa o’qituvchi matematika darsiga yo’l-yo’lakay, albatta, ammo ta’sirli qilib: “Bolalar bir-biringizdan berkitmanglar , bu yaxshi emas, hech kim sizlardan ko’chirayotgani yo’q“, - dedi. 1. Pedagogning qaysi tutgan yo’lini siz pedagogik jixatdan to’g’ri deb hisoblaysiz? 2.Tanbeh berish harakteriga qarab, har bir o’qituvchining tutayotgan yo’li, uning pedagogik ish uslubi, bolalar bilan muomala qilishharakteri to’g’risida xulosa chiqarish mumkinmi? Ularning pozitsiyasidagi printsipial farq nimada?
a) matematika o’qituvchisining yo’lini to’g’ri deb hisoblayman;
b) albatta tanbehni turli yo’sinda, ohangda berib tartibga solish mumkin. Tanbehga qarab mohir o’qituvchi yoki tajribasi yo’q deb xulosa chiqarish mumkin.Ularning pozitsiyasidagi farq asosan o’qituvchilik mahoratida. Matematika o’qituvchisi qobilyatlidir.
2. a) matematikdarsini olib borgan o’qituvchining yo’li to’g’ri;
b) o’qituvchining tanbehiga qarab uning qandayo’qituvchi ekanligiga ishonch hosil qilish mumkin.Ularning o’rtasidagi farq shundaki, rus tili o’qituvchisi o’ziga bino qo’ygan bolalarni yaxshi bilmaydi. 3. a) ikkinchisining yo’lini to’g’ri deb bilaman;
b) tanbeh katta rolo’ynaydi. Ularning o’rtasidagi farq menimcha tajribaga bog’lik bo’lsa kerak. 4. a) ikkovi ham o’zigahaqdir;
b) tanbehni rolini uncha bilmayman.Farqlari shundaki, ikkinchisining tajribasi ko’pdir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
