Ijtimoiy-iқtisodiy tizimlar va mulkchilik munosabatlari

9-jadval

O’zbekistonda akstiyadorlik jamiyatlari faoliyatining asosiy ko’rsatkichlari

Ko’rsatkich	2005	2006	2007	2008	2009
Akstiyadorlik jamiyatlari soni	2114	2017	1925	1826	1619
Akstiyadorlik jamiyatlarining umumiy ustav fondi, mlrd. so’m	2787,3	2996,4	3255,8	4545,6	5805,1

Prezidentimiz hozirgi vaqtda yana bir muhim masala – mamlakatimiz iqtisodiyotida kichik biznes, birinchi navbatda xususiy tadbirkorlikning roli va ulushini yanada kengaytirishni ta’minlay oladigan qonunlarni qabul qilish masalasi dolzarb bo’lib qolayotganligini ko’rsatib o’tdi. To’g`ri, mamlakatimizda mustaqillik yillarida kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirishga bo’lgan alohida e’tibor o’z natijalarini ko’rsatdi. Ma’lumki, kichik biznesning ixchamligi, harakatchanligi, iqtisodiy manfaatlarni nisbatan to’laroq namoyon eta olishi, bozor kon’yunkturasi o’zgarishlariga tez moslasha olishi kabi xususiyatlari uning iqtisodiyotni tubdan o’zgartirishda eng samarali va qulay vositalardan biriga aylantirdi. Mazkur soha taraqqiyoti uchun alohida shart-sharoitlarning yaratilishi, soliq, bojxona va boshqa to’lov imtiyozlarining belgilanishi, nisbatan arzon kredit resurslarining taqdim etilishi natijasida qisqa davr ichida kichik biznes korxonalarining soni ahamiyatli darajada oshib bordi. Statistik ma’lumotlarga ko’ra, 1992 yilda ro’yxatga olingan kichik biznes korxonalarining soni atigi 16,5 mingtani tashkil etgan bo’lsa, 2010 yilning 1 yanvar holatiga bu ko’rsatkich (fermer xo’jaliklaridan tashqari) 224,2 mingtaga etdi, ya’ni deyarli 14 baravar o’sdi. Amalga oshirilgan chora-tadbirlar natijasida kichik biznes sub’ektlarining yalpi ichki mahsulotdagi ulushi 2009 yilda 50,1 foizga etdi. Holbuki, bu ko’rsatkich mustaqillikning dastlabki yillarida 1,5 foizni, 2000 yilda esa 31 foizni tashkil etgan edi (10­rasm).

10-rasm. O’zbekistonda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning YaIMdagi ulushi dinamikasi.

O’zbekistonning 2010 yilgi yalpi ichki mahsulotida kichik biznesning ulushi 50 foizdan ortib borayotganiga qaramasdan, bu soha real iqtisodiyotimizda, avvalambor sanoatda etakchi o’rinni egallay olmayаpti (11-jadval).

11-jadval