Ijtimoiy iqtisodiyot

 
 
  
 
 
 
2.3-rasm. Banklardagi aholi omonatlarining o’sish dinamikasi (mlrd. 
so’m) 
Manba: O‘zbekiston  Respublikasi Markaziy  banki ma‘lumotlari  asisida muallif  hisobi 
                                                 
1
 http // : www. bearingpoint. uz. Aholining  farovonligi  va mehnat bozori. 
170
245
323
450
678,3
994,6
1644
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
1800
01.01.06
01.01.07
01.01.08
01.01.09
01.01.10
01.01.11
01.01.2012

---

 
57 
Aholining  pul  daromadlari  va  xarajatlari  balansi  bo‘yicha  tadbirkorlik 
daromadlarining  kamayishi  yuridik  va  jismoniy  shaxslar  tomonidan  tijorat  faoliyati 
uchun  tovarlar  olib  kelinishni  davlat  tomonidan  tartibga  solish  borasida  amalga 
oshirilgan  chora-tadbirlar  natijasida  iqtisodiyotning  normal  sektorining  qisqarishi 
natijasi  bilan  bog‘liq  bo‘ldi.  Mazkur  tendensiya  yakka  tartibdagi  tadbirkorlarning 
respublika  YaIMidagi  ulushini,  shunungdek,  kichik  korxonalar  va  mikrofirmalarni 
ulushini  ko‘paytirish bilan  izohlanadi. 
Daromadlarining  tabaqalanishi  omillari  to‘lovlar  o‘rtasidagi  farqlanishdan 
kelib  chiqadi.  Chunki  har  bir    tarmoqda  ish  xaqining  farqlanishi  ichki  omillar 
hisobidan  yuzaga  chiqadi.  Bir  tarmoq  ikkinchi  tarmoq  bilan  uzviy  bog‘liqligi  ham 
pirovard natijalariga  ta‘sirini  o‘tkazadi. 
Daromadlar  tabaqalanishi  xususiyatlari  izohlashda  xalq  xo‘jaligi  tarmoqlari 
bo‘yicha  ish  haqining  turlicha  darajada  ekanligiga  e‘tibor  berish  kerak  bo‘ladi. 
Chunki  islohotlar  jarayoni  tarmoqlarida turlicha kechmqda va bu o‘z navbatida, ish 
xaqining  ham har xil  bo‘lishiga olib keladi
1
.    
Buning  natijasida  mamlakatimizda  o‘rtacha  nominal  hisoblangan  ish  haqi 
miqdori  hisobot  davrining  so‘nggi  oyiga  kelib  2011  yildagi  324,7  ming  so‘mdan 
2012  yilda  501,7  ming  so‘mga  qadar  oshdi.  Pensiyalarning  o‘rtacha  miqdori  esa 
hisobot  davrining  so‘nggi  oyiga  2011  yildagi  74,8  ming  so‘mdan 2012 yilda 117,9 
ming  so‘mga yetdi. 
Hududlararo  aholi  pul  daromadlarini  tabaqalanishi  respublikada  o‘rtacha 
daromadlari  o‘sishining  muhim  omillaridan  hisoblanadi.  Aholi  daromadlarining 
respublika  o‘rtacha  ko‘rsatkichidan  yuqori  bo‘lgan  xududlarga  o‘tgan  yillardagi 
kabi  ish  xaqlari  nisbatan  yuqori  bo‘lgan  sanoati  rivojlangan  Navoiy,  Toshkent 
viloyatlari  va  Toshkent  shahri  kiradi.  Jizzax,  Namangan,  Samarqand,  Xorazm  kabi 
4  viloyatlarda  aholi  jon  boshiga  o‘rtacha  daromadlari  respublika  ko‘rsatkichining 
60-70%ini  tashkil  etdi. 
 
                                                 
1
 ―Bozor,  pul,  kredit‖ jurnali,  2012 yil,  2-son, 34-36 betlar. 

---

 
58