“Ijtimoiy fanlar”kafedrasi

Asosiy sifatlar 
Holerik 
Sangvinik 
G`legmatik 
Melanholik 
Senzitivlik
Past 
Past 
Past 
Yuqori 
Reaktivlik
Yuqori 
Yuqori 
Yuqori 
Past 
Faollik
Yuqori 
Yuqori 
Yuqori 
Past 
Reaktivlik va faollik Reaktiv, faol 
Og`ir-vazmin 
Faol va reaktiv Past faollik o`rta 
reaktilik 
Reaksiya turi
Tezlashgan 
Tezlashgan 
Sekinlashgan 
Sekinlashgan 
Plastiklik
- 
+ 
- 
- 
Rigidlik
+ 
- 
+ 
+ 
Ekstravertlik
+ 
+ 
- 
- 
Introvertlik
- 
- 
+ 
+ 
Emotsional 
qo`zg`aluvchanlik
Yuqori 
Yuqori 
Past 
Sekinlashgan 
Inson asab tizimi bilan bog`liq individual sifatlarni bilish orqali, bevosita mehnat va 
o`qish jarayonlarini har bir inson tomonidan, uning manfaatlariga mos tarzda tashkil etish 

---

mumkin. Asabga bog`liq bo`lgan tabiiy xususiyatlarni umuman o`zgarmas deb bo`lmaydi, 
chunki tabiatda o`zgarmaydigan narsaning o`zi yo`q. V.S.Merlin temperamentning psixologik 
tasnifi va ularning hayotiy vaziyatlarda namoyon bo`lishini boshqarish masalasida ko`p ishlar 
qilgan.
Shuni alohida ta’kidlab o`tish kerakki, psixik faoliyatning dinamikasi nafaqat 
temperamentga, balki motivlarga, psixik holatlarga, his-tuyg`ularga ham bevosita bogliqdir.
 
56-rasm 
Psixologik ma’lumotlarda 
e’tirof etilishicha, irsiyat 
va turmush sharoitlari ham 
temperament tiplari 
o`rtasidagi tafovutlarning 
sababchisi bo`lishi 
mumkin. 
Shundan kelib chiqqan holda temperament tiplarini ko`rib chiqamiz.
Sangvinik
- juda faol, qiziquvchan bo`lib, atrog`dagi narsalar, insonlar diqqatini tez jalb 
etadi. U imo-ishoralarni ko`p ishlatib, uning chehrasiga qarab kayg`iyatini anglab olish qiyin 
emas. Juda sezgir bo`lishiga qaramay, kuchsiz ta’sirni seza olmaydi, serg`ayrat, ishchan, 
toliqmas. Faollik bilan reaktivlik munosabati muvozanatli bo`ladi, imtizomli, o`zini tiya biladi 
va boshqara oladi. Uning xatti-harakati jo`shqin, nutq sur’ati tez, yangilikni tez payqaydi, aql 
idroki teran, qiziqishlari, kayg`iyati, intilishlari o`zgaruvchandir. Ko`nikma va malakalarni tez 
egallaydi, ko`ngli ochiq, dilkash, muloqotga tez kirishadi, uning g`antaziyasi yuksak darajada 
rivojlangan, tashqi ta’sirlarga xozirjavob.
 
Besabab xoholab kulish mumkin, arzimagan narsaga 
qattiq jahlini chiqarish ko`zatiladi. Barcha narsa faollik va intilish bilan munosabat bildiradi. 
Uning yo`zidan kayg`iyatini bilish mumkin. Diqqatini tez to`playdi. His-tuyg`uga beriluvchan. 
Past ovoz va past yorug`lik qo`zg`atuvchilarni ilg`amaydi. Uzoqvaqt ishlab charchamasligi 
mumkin, ishiga ishtiyoq bilan kirishadi. Tartib intizomli. Ekstravert. Fikrlar tezligi juda yuqori. 
Odamlar bilan juda tez kirishadi, yangi odamlar, vaziyat, holatga tez ko`nikadi. Yig`lab turib, 
kulib yuborish holatlari ko`zatiladi. Tez ishga kirishadi va tez sovishi mumkin. Bir yo`nalishda 
uzoqishlay olmaydi. Va’da berib ba’zan bajaraolmasligi ham mumkin.

---