“Ijtimoiy fanlar”kafedrasi

Ehtiyoj
– tirik organizmlar faolligining boshlang‘ich shakli. 

---

 
1.Faoliyat haqida 
tushuncha. 
Maqsad 
– inson faoliyati so‘nggi natijasining obrazi sifatida namoyon bo‘lib, ehtiyojlarni 
amalga oshirilishi.
Motiv
– harakatning nima sababdan amalga oshirilishi.
 
Odamning asosiy xususiyatlaridan biri uning 
mehnat qilish qobiliyatidir, mehnatning istalgan 
turi esa faoliyat bo‘lib hisoblanadi. 
Faoliyatning psixologik nazariyasi umumjahon psixologiyasida yaratilgan edi. 
SHuningdek, u L.S. Vigotskiy, S.L. Rubinshteyn, A.N. Leontev, A.R. Luriya, A.V. Zaporojets, 
P.YA. Galperin va boshqa ko‘pchilik ruhshunoslarning asarlarida yoritib berilgan. 
Faoliyat – bu sub’ektning olam bilan o‘zaro ta’sirlashuvining rivojlanuvchi tizimi. Bunday 
o‘zaro ta’sir jarayonida psixik tasvirning yuzaga kelishi va uning ob’ektda ifodalanishi, 
shuningdek, sub’ektning voqelik bilan o‘z munosabatlarini ro‘yobga chiqarishi sodir bo‘ladi. 
Faoliyatning istalgan oddiy akti sub’ekt faolligining ifodalanish shakli bo‘lib hisoblanadi, bu 
esa, har bir faoliyatning undovchi sabablarga ega bo‘lishi va ma’lum natijalarga erishishga 
yo‘naltirilishini bildiradi.
SHunday qilib, 
faoliyatni odamga xos bo‘lgan, ong tomonidan boshqariladigan, 
ehtiyojlarni qondirishda yuzaga keladigan, tashqi olam va insonni bilish, shuningdek, ularni 
o‘zgartirishga qaratilgan faollik sifatida ta’riflash mumkin
. 
Faoliyat 
predmetlilik
va 
sub’ektlilik 
xususiyatlariga ega. Faoliyat predmeti deb, u bevosita 
shug‘ullanadigan hodisalarga aytiladi. Masalan, bilish faoliyatining predmeti bo‘lib, har xil 
turdagi axborotlar xizmat qiladi, o‘quv faoliyatining predmeti – bilim, malaka va ko‘nikmalar, 
mehnat faoliyatining predmeti – yaratilgan muayyan moddiy mahsulot hisoblanadi. Faoliyat 
sub’ekti bo‘lib odam, individ hisoblanadi. 
Faoliyatning predmeti va sub’ektidan tashqari, ushbu tushuncha bilan faoliyat vositalari va 
natijalari ham bog‘liq. Faoliyatni amalga oshirishda odam uchun mehnat vositalari sifatida u 
yoki bu harakat va muolajalarni bajarishda foydalanadigan asboblar tushuniladi. Faoliyat 
natijalari bo‘lib, moddiy yoki ma’naviy xususiyatga ega bo‘lgan yaratilgan mahsulotlar 
hisoblanadi. 
SHunday qilib, faoliyat quyidagi belgilari bilan farqlanadi: 
- faollikning ichki motivga ega shaklidir; 
- inson faoliyatining mahsuldorligi. Moddiy yoki har tomonlama etuk mahsulotning 
yaratilishi; 
- insonning xususiy, oliy, ijtimoiy ehtiyojlaridan kelib chiqadi; 

---

- insonning faoliyati o‘zi ishlab chiqargan mahsulotda namoyon bo‘ladi, faoliyatning 
bunday ifodalanishi yoki aks etishi o‘zida insoniy bilimlar va malakalarni mujassamlashtiradi. 
Faoliyat nazariyasi to‘laligicha A.N. Leontevning ilmiy ishlarida, xususan, «Faoliyat. 
Ong. SHaxs» asarida (M., 1982) bayon etilgan. 
Faoliyatning tuzilishi haqidagi tasavvurlar faoliyat nazariyasini to‘liq tushuntirib 
bermasada, uning asosini tashkil etadi. 
Inson faoliyati murakkab tartibli zinapoyali ketmaketlik tuzilishiga ega. U bir necha qatlam 
yoki darajalardan iborat. YUqoridan quyiga harakatlanib, ularni nomlab chiqamiz: