“Ijtimoiy fanlar”kafedrasi

 
Liderlik fenomenini tahlil qilishdan oldin avtoritet tushunchasini ko`rib chiqish lozim. 
Avtoritet
- (lotincha “hokimiyat, tapsir ko`rsatish”) ijtimoiy psixologiyada odam, ijtimoiy 
guruh, jamoat tashkilotining boshqalarga ta’siri, boshqa odamlar nazaridagi mavqeini anglatadi. 
SHaxs, guruh yoki tashkilotning avtoriteti qonuniy, rasmiy yoki norasmiy, ularning norasmiy 
munosabatlar tizimidagi holatiga bog`liq bo`lishi mumkin. 
Birinchi holatda
,
avtoritet 
subyektning ijtimoiy roliga bog`liq bo`ladi, 
ikkinchi holatda
, unga atrofdagi odamlarning 
munosabatiga bog`liq bo`ladi. Aynan ana shu rol va munosabatlardan rasmiy va norasmiy 
liderlik tushunchasi kelib chiqadi. Shundan kelib chiqqan holda, 
lider 
-
ahamiyatli vaziyatlarda 
qolgan ishtirokchilarning xulqiga sezilarli ta’sir ko`rsata oladigan guruh a’zosidir. 
Liderlik
- kichik guruhdagi dinamik jarayonlarga taalluqli bo`lib, guruhdagi bo`ysunish va 
hukmronlik munosabatlarini aks ettiruvchi tushunchadir. Liderlik ayni paytda obyektiv (konkret 
vaziyatda guruhning maqsad va vazifalari), subyektiv (guruh a’zolarinig individual tipologik 
xususiyatlari, qiziqishlari, extiyojlari) shuningdek liderning guruh faoliyatining tashabbuskori va 
tashkilotchisi sifatida harakatlari omillariga bog`liqdir. 
Liderlik roli nazariyasiga ko`ra (amerikalik tadqiqotchi R.Beylz) 
liderlik - bu alohida 
rolni qabul qilishdir.
Ikkita bir biridan sezilarli farq qiladigan liderlik roli mavjud.
 
93-rasm 
 
Guruh faoliyatining samaradorligi uchun har ikkala liderlik shakli mavjud bo`lishi kerak. 
Xususiyatlar nazariyasiga
ko`ra liderlikning asosiy determinanti noyob liderlik sifatlariga 
ega bo`lishdir. Bu nazariyaga ko`ra ayrim odamlar tug`ma liderlik sifatlariga ega bo`ladilar. 
Shuning uchun ham bu nazariyaning yana bir nomi -