Ижтимоий-сиёсий газета 020 йил 25 январдан чиқа бошлаган №190 (190), 2020 йил октябрь, сешанба

тушунади. “Менинг бутун фикри-ёдим, 
қалбим, — деб ёзган эди аллома, — би-
лимларни тарғиб қилишга қаратилган, 
чунки мен билим орттириш лаззатидан 
баҳраманд бўлдим. Буни мен ўзим учун 
катта бахт деб ҳисоблайман”.
Ҳ а м м у а л л и фл а р Ҳ . Б о б о е в в а
З. Ғофуровнинг “Ўзбекистонда сиёсий 
ва маънавий-маърифий таълимотлар 
тараққиёти” асарида қайд этишларича, 
Беруний бобомизнинг “Ҳукмрон киши-
ларнинг илм аҳлини ҳурмат қилиши тур-
ли илмларнинг кўпайишига сабаб бўла-
ди, чунки ҳукмроннинг шундай қилиши 
кишиларнинг дунёнинг (кундалик) зарур 
ишлари билан овора бўлиб қолган қалб-
ларини турли илмлар билан шуғуллани-
ши учун бўшатиб қўяди”, деган фикрла-
ри барча замонлар учун долзарб бўлиб 
қолаверади. 
Иккинчи Ренессанс даври, шубҳасиз, 
Амир Темур номи билан боғлиқ. Ҳақи-
қатан ҳам, темурийлар даври илм-фан, 
маданият ва маърифат, таълим тизими-
нинг беҳад ривож топишини таъминлаган 
Шарқ Уйғониш даври эди. XIV асрнинг ик-
кинчи ярми ва XV асрдаги Уйғонишнинг 
том маънодаги манбаи, бошланиши илк 
Уйғонишга, IX-XII асрларга бориб тақа-
лади. Бу ҳақда таниқли файласуф олим 
М.Хайруллаев бундай деган эди: “Чунки 
XIV асрнинг иккинчи ярми ва XV асрдаги 
Ўрта Осиёнинг маданий кўтаринкилиги ўз 
принциплари, характери, йўналиши, иқти-
содий базаси жиҳатидан IX-XII аср мада-
ниятининг давомидир. XIV-XV аср мада-
ниятида Хоразмий, Фарғоний, Ибн Сино, 
Беруний асарларини ва улар орқали
қадимги грек илмини ўргандилар, уларга 
шарҳлар ёздилар, улардаги турли ғоялар-
ни ривожлантирдилар.
XIV аср охири ва XV асрдаги Ўрта 
Осиёдаги Уйғониш даври маданий кў-
таринкилигини IX-XII асрлардаги ма-
даний ривожланишдан алоҳида олиб, 
бирдан вужудга келган ҳодиса деб 
талқин этиш нотўғридир. IX-XII аср ва 
XIV-XV асрлардаги маданий кўтарин-
киликни бир жараённинг икки босқи-
чи, даври, кўринишини ташкил этади, 
деб қарамоқ зарур”.
Биз бугун Учинчи Ренессанс ҳақида 
гапирар эканмиз, унинг илдизлари юр-
тимиз ва миллатимизнинг узоқ тарихига 
бориб тақалишини ёддан чиқармаслиги-
миз лозим. Шубҳасиз, Учинчи Ренессанс 
ўз илмий-маънавий асослари билан 
аввалги Ренессанс қолдирган мерос-
га суянади. Аммо бир нарсага алоҳида 
эътибор беришимиз лозимки, ҳар қан-
дай илмий-маданий кўтарилиш айни 
шу даврда яратилган сиёсий-ижтимоий, 
маънавий-мафкуравий, иқтисодий за-
минга суянмас экан, у ҳеч қандай натижа 
бермайди. 
Айнан шундай шароит, замин бугун 
яратилди. Мазкур мақолани тайёрлаш 
жараёнида Президентимизнинг Учин-
чи Ренессанс ҳақидаги янги ғоясининг 
шаклланиш жараёни, динамикасини ўр-
ганишга ҳаракат қилдик ва ана шу жа-
раённинг фақат