Ижтимоий-сиёсий газета 020 йил 25 январдан чиқа бошлаган №190 (190), 2020 йил октябрь, сешанба

Биринчидан, илк Уйғониш даври 
мутафаккирлари ўз кашфиётларини, 
энг аввало, инсон, унинг бахту саодати, 
одамлар келажаги, жамият тараққиё-
ти йўлида амалга оширдилар. Чунки 
инсонни улуғлаш, унинг ақлий-интел-
лектуал, табиий, бадиий-маънавий 
фазилатларини юзага чиқариш, комил 
инсонни тарбиялаш, унда юксак ватан-
парварлик хислатларини шаклланти-
риш илк Ренессанс даври мутафаккир-
лари илмий-маданий меросининг туб 
мазмун-моҳиятини ташкил этар эди.
Иккинчидан, буюк мутафаккирла-
римиз ижодий фаолиятининг муҳим 
жиҳатларидан бири улардаги 
қомусий-
лик, универсаллик эди. Илм-фанда, 
маданият ва санъатда улар шуғуллан-
ган соҳаларни санаб чиқишга нисбатан 
шуғулланмаган йўналишларни санаш 
осонроқ эди. Юртимиздан етишиб чиқ-
қан алломаларнинг деярли барчаси бир 
пайтнинг ўзида ҳам илмий-ижодий фао-
лиятда, ҳам амалиётда иштирок этди, 
қайноқ ҳаёт марказида бўлди, сўзни иш 
ва ҳаракат билан боғлаб олиб борди, 
ҳар доим халқ билан ҳамнафас бўлди. 
Учинчидан, биринчи ва иккинчи Ре-
нессанс даври алломаларининг илмий 
кашфиётлари ҳам миллий, ҳам умумба-
шарий аҳамиятга эга эди. Янаям аниқроқ 
айтадиган бўлсак, уларнинг асарларида 
илмий асослаб берилган таълимотлар 
фақат ўша давр учунгина эмас, айни 
пайтда кейинги авлодлар, ҳозирги за-
мон ва инсоният истиқболи учун ҳам 
жуда муҳим ва зарурдир. 
Ватандош 
мутафаккирларимиз илм-фаннинг 
қайси соҳаси билан шуғулланган 
бўлсалар, ўша соҳада буюк кашфиёт-
лар, фан ва маданиятда мутлақо янги 
йўналишларни ихтиро қилди, янгича 
тафаккур услубини яратди.
Тўртинчидан, ўша давр алломала-
римизнинг энг улуғ фазилатларидан яна 
бири уларнинг ҳамма соҳаларда етук-
ликлари, етакчиликлари, тил билишда 
тенгсиз эканликларида эди. Тўрт-беш 
ва ҳатто ундан ҳам кўпроқ тилларда гап-
лашмаган битта ҳам мутафаккир бўл-
маган, деган хулосамизда хато бўлмаса 
керак. Қолаверса, буюк алломаларимиз 
ҳеч қачон ўз қобиқларида қолиб кетма-
дилар. Улар илм излаб, китоб истаб дун-
ёнинг барча маърифат марказларини 
ўзларига маскан қилдилар. Шунинг учун 
ҳам IX-XII асрларга келиб, жаҳон илмий-
маданий юксалиш маркази Бағдоддан 
Мовароуннаҳр ва Хуросонга кўчди.