Ииршишнивп ■l/fl w eb-dizflyn ■

m
m
у;'боЬк: 
j O'REILLY H TM L 
Reference
*>
' ]
Т ф
M l
Шщ
__View.
i.FFi Щ1
Welcome to the Reference panel. This 
panel provides reference information for 
H T M L JavaScript, and C S S .
P o rm a t 
j 
N one 
Link
> 1 lO efault F o n t 
y j Size J N one, 
m
Ж"1 I«g« Г-
• R e fe re n c e butto n o n th e Toolbar
• Help > R eference (Shift*Ft)
• Window > R eference
Dynamic HTML: The Definitive 
R eference, written and copyrighted by 
Dannu Goodman J s the.sourseof....
^•fp 
жмгА
8.1-rasm.
D astur oynasining tashqi ko‘rinishi.
ishlashi, dasturiy mahsulotlarni interfeyslarining qulayligi asosida 
to ‘g'ri tashkil qilingan. Dreamweaver paketi formatlash va tahrir- 
lashning deyarli barcha asosiy buyruqlari uchun amalga oshirishning 
bir necha xil usullarini taklif etadi. Keng formatli ekranlarning 
egalari b a rc h a b u y ru q la rn i p a litra la r va p a n e lla r y o rd a m id a
bajarishlari m um k in. B undan m a h ru m foydalanuvchilarga esa 
dastur menyu qatori buyruqlarini va klaviatura tugm alari kombi- 
natsiyalaridan foydalanishadi.

---

Hujjat oynasi
Hujjat oynasi — bu g iperm atnli h u jjatlar yaratiladigan ish 
maydoni hisoblanadi (8.2-rasm). U H T M L sahifasi o‘z ichiga olgan 
matnlar, rasmlar, jadvallar, shakllar va boshqa obyektlarni saqlaydi. 
D ream w eaver, W YSIW YG sinfiga kiruvchi tahrirlagich dastur 
hisoblanadi.
Bu uzun atam a inglizcha «What you see is what you get» (siz 
nim an i k o ‘rayotgan bo'lsangiz shuni olasiz) iborasining bosh 
harflaridan tuzilgan. Bu narsa H T M L sahifasining hujjat oynasida 
aks ettirilishi uning yanada ommaviyroq ko‘rib chiqish dasturlari
- Microsoft Internet Explorer va N etscape Navigator brauzerlarida 
ifodalanishidan uncha farq qilmasligini bildiradi. H T M L kodlari 
bilan to ‘g ‘ridan-to‘g‘ri ishlash yuqori professionallik hisoblanishiga 
qaramay, hatto eng tajribali WEB -dizayner ham grafik interfeys 
va WYSIWYG rejimida hujjat yaratishda beradigan qulayliklardan 
voz kecha olmavdi.
Untitled Document (Untitled-1) - Dreamweaver
Edit View Insert 
Modify Text Commands Site Window Help
m
m
TiUe.f
Unfilled Documenl
i t . © . i-О 

i l . i
< b ody>
;44? x 90 - [iK /1 sec 
&
J] Л )
8.2-rasm.
H ujjat oynasi.
Tanlab olingan parametrlarni o ‘rnatishdan kelib chiqib yangi 
hujjat dasturning alohida oynasiga joylashtiriladi yoki joriy oynada 
avval ochilgan hujjat o ‘rnini egallaydi. Bunday ish rejimida dastur 
oynasi va hujjat oynasi orasida deyarli farq yo‘q. Shuning uchun 
ham biz kelgusida bu nomlarni sinonim lar sifatida ishlatamiz.
Ish rejimlari
WYSIWYG rejimida gipermatnli hujjat yaratish oddiy m atn 
muharriri bilan ishlashdan ko‘p farq qilmaydi.
196

---

M atnni kiritish va form atlashning bazaviv amallari, obyektlarni 
jo y la sh tirish b u y ru q la ri, navigatsiya va ta n la sh te x n ik asin in g
barcha am allari D ream w eav er dasturida so ‘nggi bir n e c h a yil 
davom ida vizual m u h itd a ustunlik qilish usulida amalga oshirib 
kelinm oqda. Foydalanuvchi loyihalash yechim larini H T M L tili 
vo sitalari to m o n id a n q a n d a y y o i g a q o ‘yi 1 ishi h a q id a o ‘ylab 
o ‘tirm asdan tahrirlash va form atlashning odatdagi vositalaridan 
foydalanib ishlashi m um kin. Dreamweaver paketi dastlabki matnni 
av tom atik ravishda y a ra ta d i, u n d a hujjatning m a ’lum ot bilan 
toidirilishi va ro'yxatga olinishi bilan gipermatnni belgilash tilining 
kodlari yoziladi.
Y aratu v ch a n lik ish in in g k atta qism i W Y SIW Y G rejim id a 
bajarilishi mumkinligiga qaramay ba’zan to‘glridan-to‘g‘ri kodlashga 
murojaat qilishga to ‘g‘ri keladi. Buning bir nechta sababi bor. 
Asosan, bu belgilash kodlarini juda ehtiyotkorlik bilan sozlash 
zarurligidir.
Bundan tashqari, H T M L tili standartida yuzdan ortiq deskrip- 
torlar haqida eslatib o'tiladi, ularning har biri bir nechta atributlar 
va modifikatorlarga ega b o iish i mumkin. Gipermatnli belgilashning 
eng ko‘p talab qilinadigan vositalari Dreamweaver tizimi interfeysi 
doirasida joylashtirilgan.
D ream w eaver d astu rin in g h am m a versiyalari, birinchisidan 
boshlab, foydalanuvchiga belgilash kodlarini t o ‘g ‘ridan-to*g‘ri 
tahrirlash im konini beradi. Bu ish uchun qanday vositalar q o i l a -
niladi?
Birinchidan, bu maxsus ichiga qurilgan Code Inspector (kodlar 
inspektori) tahrirlagich b o iib , u Dreamweaver dasturini eng birinchi 
versiyalarida ham mavjud b o iib , oxirgi versiyalarda vaqt davomida 
faqatgina dizayniga o'zgartirishlar kiritildi. Ikkinchidan, foydala­
nuvchi H T M L tiliga tashqi tahrirlagichlarni ulash imkoniyatiga 
ega. Turli dasturlar: universal vazifali (masalan, Bloknot) oddiy 
m atn tahrirlagichlaridan boshlab, to murakkab giperm atnli hujjatlar 
bilan ishlashga m o ijallan g an (Allaire H om e Stile) yuqori darajali 
dastur vositalarigacha bu rolni bajarishi mum kin. D asturning MX 
versiyasida juda qulay yangilik — hujjat oynasining ish rejimi paydo 
bolladi. Hujjat oynasi uchta rejim yoki ko‘rinishlardan birida b o iish i 
m um kin (8.3-rasm)
197

---

Ж 9 Л 0
с ь ч а ь
B '6p0y'3'5 p g 4 F 'O1Tr> < l> < F U I> l I 
U U L U H » " g U U U l l l J U
*у!ОПГ.>у|,><гин 
с п и с о к б р о у з е р о в ) и л и к о м а н д у < / f c O N T x F O N T C O L O R » "#000000H> t 
ц
(П р а в к а < / F O N T x l x F O N T C O L O R - “#OCIOOOO">> < / f o n t x / ! x F O N T F /
В лю б о м с л у ч а е н а э к р а н е п о я в и т с я д и а л о г о в о е о к н о < / F O N T x F O h
; 
( Н а с т р о ф и )  
<р>
<Р>
< p > < F O N T F A C E - " T i m e s N e w R o m a n " C O L O R * "# 0 0 0 0 0 0 "> B b in o n H H Te вс 
в э т о м д и а л о г о в о м о к н е и в в е д и т е их в д е й с т в и е щ е лчко м н а к н о п к
;
Belgilash rejimidagi hujjat oynasi Code and View (belgilash va 
rejalashtirish rejimi). Bu aralash rcjim bo‘lib, unda hujjat oynasi 
ikkita qismga bo‘linadi.
Bir qismda gipermatnli belgilash kodlari aks etadi, boshqasida 
dastur sahifani barcha obyektlar va formatlash atributlari bilan 
rejalashtirishni ko‘rsatadi. 8,4-rasmda bo‘sh sahifali ajratilgan hujjat 
oynasi ko‘rsatilgan.
Ish rejimini o'zgartirishning bir necha usuli bor. Birinchidan, 
bu menyu qatori buyruqlari: View > Code, View — Design, View
- Code and Design. Ikkinchidan, uskunalar panelida bir rejimdan 
boshqasiga tez o*tish imkonini beruvchi tugmalar bor. Va nihoyat, 
Ctrl + Tab tugm alar kombinatsiyasi yordam ida rejalashtirish 
rejimidan belgilash rejimiga va aksincha, yoki ajratilgan oynaning 
bir qismidan boshqasiga o ‘tish mumkin.
Ajratilgan hujjat oynasi qismlarining o ‘lchamlarini o ‘zgartirish 
mumkin. Buning uchun ko‘rsatkich yordamida ajratuvchi chiziqni 
ko'chirish kerak b o ‘ladi. Oxirgi paytlarda dasturchilar orasida 
«dastlabki matn» atamasi paydo bo‘ldi. Yuqori saviyali dasturlash 
tilida yozilgan dastur ishlab chiqishning dastlabki bosqichlarida 
shunday deb ataladi. Bu atama gipermatnli hujjatning kodli qismi