Ииршишнивп ■l/fl w eb-dizflyn ■

Ш
Ц
Щ
8.5-rasm.
U skunalar paneli.
U nda joylashgan barcha boshqaruv elementlarini sanab o ‘tamiz 
(chapdan o ‘ngga):
• Code View 
(Режим разметки) — gipermatnli hujjatning faqat 
belgili kodlari tasvirlanadi (dizayni tasvirlanmaydi).
• Code and Design View 
(Режим разметки и планировки). 
Tugmasi bosilganda hujjat oynasi ikki qismga ajraladi: birinchi
200

---

oynada belgili kodlar beriladi, ikkinchi oynada esa gipermatnli 
sahifaning dizayni, ya’ni tashqi k o ‘rimshi beriladi.
• Design View (Режим планировки). 
Dasturda ishlashning 
vizual — WYSIWYG rejimiga o ‘tish tugmasi.
•
Title (Заголовок) 
— bu matnli maydon hujjatning sarlavhasini 
kiritishga m o ‘ljallangan.
•
File M anagem ent (Управление файлам и) 
— tarm oqda 
m a’lumot almashish uchun xizmat qiladigan fayllar bilan ishlash 
buyruqlaridan tarkib topgan menyuni ochish tugmasi.
• Preview/Debug in Browser (Просмотр/отладка в браузере) 
tugmasi gipermatnli hujjatni ko'rish va undagi Java Script kodlarini 
ta n lan g a n brauzerda ishlash yoki ishlamasligini tekshiruvchi 
buyruqlaridan iborat menyuni ochadi.
• Refresh Design View (Обновить страницу) — bu buyruq 
berilgandan so'ng, hujjatning belgili matnlarida b o ig a n barcha 
o'zgarishlar loyihalash rejimiga uzatiladi. Ana shu vaqtda kodlarning 
interpritatsiyasi va sintaksik tekshiruv boshlanadi. Xato fragmentlari 
sariq rangda ko‘rsatiladi. T o‘g‘rilari esa sahifada tasvirlanadi.
• Reference (Справка) 
tugmasi elektron m aium otli qoilanmani 
ekranga chiqarib beradi. Bu q o llanm ada gipermatnli belgilash tili 
deskriptorlari ifodalangan.
• Code Navigation (Навигация по кодам) 
tugmasi Java Script 
tilida yozilgan belgili kodlarni tuzatishni boshqaruv buyruqlaridan 
tarkib topgan menyuni ochadi.
•
View Options (Параметры отображения) 
tugmasi hujjat 
oynasining qo^him cha elementlari vizualizatsiyasini boshqaruvchi 
buyruqlar menyusini ochadi. Bu menyuga asosiy menyu qatoridagi 
View menyusining bir necha buyruqlari kiradi.
Sahifalar o‘Ichamlarini belgilash
Virtual to ‘plam hech qanday tartib-qoidalarga va standartlarga 
bo'ysunmasdan, tarqoq holda rivojlanadi. Bu esa ishlab chiquvchilar 
va dasturchilar uchun ko‘p sonli qiyinchiliklar manbai b o ‘lishi 
«Internet almashuvi»ning juda tez o ‘sishi sabablaridan biridir. Aslida 
sahifaga yoki saytni ishlayotganda muallif o ‘z asarini turli kompyuter 
tizimlarida aks etishi mumkinligini yodda tutishi kerak. Agar u 
tashrif buyuruvchilarini (foydalanuvchilarini) yo‘qotishni istamasa,
201

---

u holda h a r xil o 'lc h a m li va h a r xil texnologiyalarni q o ‘llovchi 
(e le k tro n -n u r tru b k a bazasida b o ‘lishi shart em as) m o n ito rlard a
hujjatning an iq va qisqa ifodalanishi haqida o ‘ylab ko 'rish kerak.
O nlaynli hujjatlarni k o 'rib chiqishda b ra u ze r oynasi o i c h a m -
larini o czgartirishga m a jb u r qiluvchi boshqa sabablar h a m bor. H a r 
bir savodli inson o ‘qish tezligi boshqa sabablardan tashqari q a to r 
u z u n lig ig a h a m bogM iqligini tu s h u n a d i . A g a r q a t o r l a r b i r o r
m e ’yordan sezilarli farq qilsa o ‘qilganning qabul qilinishi m u ra k - 
kablashadi. Psixologik tad q iq o tla r ko'rsatishicha, m a tn q atorining 
optim al uzunligi alifbo simvollari soni bilan uzviy bogMiq. Q ulay 
o ‘qish zonasini aniqlash u c h u n alifbo o ‘lcham ini 1,5 d an 2 gacha 
qiym atni qabul qiladigan koeffitsientga k o ‘paytirish kerak. Bu narsa 
rus tilida m atn qatorlari 70 sim voldan uzun b o ‘lmasligini bildiradi. 
K o‘p foydalanuvchilar b u n d a y form ulaning mavjudligi haqida o ‘ylab 
k o ‘rm aydilar va h ad d an tashqari uzun qatorlar p ay d o boMishining 
o ld in i olish u c h u n b r a u z e r o y n a sin in g o 'l c h a m l a r i n i c h e k la b
q o ‘yadilar.
D re a m w e a v e r p a k e tin i n g y a ra tu v c h ila ri d a s tu r n i tu rli o ‘l- 
c h a m d a g i m o n ito r la r d a h u jjat q a n d a y k o ‘rinishga ega b o ‘lishini 
ta sav v u r qilish im k o n in i b e ru v ch i m axsus vosita b ilan t a ’m in la b
q o 'y g a n la r.
H o lat q ato rin in g o 'r t a qism ida (8 .2 -rasm ) hujjat o y n asin in g
jo riy o i c h a m l a r i piksellarda chiq arilad ig an m a y d o n joy lash g an . 
B ir in c h i s o n - k e n g l i k q i y m a t i n i , ik k in c h i s o n b a l a n d l i k n i n g
o 'l c h a m i n i ifo d a la y d i. A g a r m a y d o n n in g ix tiy o riy n u q ta s id a
«sichqoncha» tu g m asin i bosilsa, u h o ld a W in d o w s va M a c in to sh
p la tfo rm a la rid a hiso b lash tiz im la rin in g en g o m m a v iy k o n fig u - 
ratsiyalari u c h u n y ettita sta n d a rt o 'lc h a m g a ega boMgan m u lo q o t 
o y n a si c h iq a d i. 0 ‘lc h a m n i belgilash u c h u n o y n a n in g teg ish li 
q a to rin i tan lash yetarli.
M en y u n in g birinchi bandi hujjat sohasining 592 pikselga teng 
b o 'l g a n k e n g lig in i b e lg ila y d i va s o h a n i n g j o r i y b a l a n d l i g i n i
o ‘zgarishsiz qoldiradi. 
E dite Sizees 
(O lc h a m la r n i t o ‘g ‘irlash)ning 
oxirgi b a n d i hujjat o y n a s in in g o ‘lc h a m la rin i ta n la s h va u larn i 
stan d artlar r o ‘yxatiga kiritish im konini beradi. E k ran d a 
P references 
(Sozlashlar) m u lo q o t oynasi p ay d o b o 'la d i, unda 
W idth 
(Kenglik, 
eni) m aydon kengligi, 
Hight 
(Balandlik) m aydon esa soha balandligi
202

---

belgilanadi. Yangi stan d a rtn in g m atnli tavsifi D esc rip tio n (Tavsiya) 
m ay d o n id a ko ‘rsatiladi.
B arch a o ‘lc h a m la r d a s tu r o y n a sin in g x iz m a t e le m e n tla rin i: 
o 'lc h o v chiziqlari va m enyu q ato rin i inobatga o lm a sd a n hisoblab 
chiqiladi. F a q a tg in a hujjat va lining obyektlari u c h u n ajratilgan 
ishchi so h a hisobga olinadi.