Relyefi.
O‘rta Zarafshon okrugining relyefi bir xil emas, uning vodiysi tekislikdan iborat bo‘lib, sharqdan g‘arbga pasayib boradi: Samarqand shahri yaqinida balandlik 700-750 m bo‘lsa, Kattaqo‘rg‘onda 450 m, Navoiyda 347 m ga tushib qoladi. Okrug markaziy qismidan ham shimolga, ham janubga balandlashib boradi. Okrugning shimolida Nurota tizmasi joylashib, о‘rtacha balandligi 1500 m, eng baland cho‘qqisi – Hayotboshi 2169 m. Nurota tog‘ining janubida balandligi 500-600 m bo‘lgan Nurota-Qo‘ytosh botig‘i o‘rnashgan, uning janubida G‘ubdintog‘, Qaroqchitog‘, Oqtov, Qoratov, Baxiltog‘ joylashgan.
Zarafshon vodiysining janubida Qoratepa, Zirabuloq, Ziyovuddin tog‘lari joylashib, ular orasida Qarnob va Jom botiqlari o‘rnashgan.
Okrug hududidagi Zarafshon vodiysining o‘ziga xos xususiyati shundaki, u goh kengayadi, goh torayadi. Zarafshon vodiysining ana shunday kengaygan joyida Samarqand botig‘i joylashgan. Uning, yerusti tuzilishi yassi tekislikdan iborat bo‘lib, g‘arbda to Xazar yo‘lagigacha 220 km ga cho‘zilgan. Uning kengligi 50-60 km bo‘lib, shimol va janubdan past tog‘lar o‘rab olgan. Okrugning bu qismida Zarafshon daryosining uchta ko‘hna qayirlari bo‘lib, ular lyossimon yumshoq jinslardan tuzilgan. Shu sababli soy va mavsumiy suvlar yuvib, juda ko‘p jarlar hosil bo‘lgan.
Samarqand botig‘i g‘arbga tomon torayib, pasayib boradi. Chunki Qoratov va Ziyovuddin tog‘larining g‘arbiy davomi hisoblangan Avtobach hamda Azkamar platolari yaqinlashib, Xazar yo‘lagini hosil qiladi. Bu yerda Zarafshon vodiysi tarqalib, uning kengligi 8-10 km bo‘lib qoladi. Xazar yo‘lagidan g‘arbga o‘tgach, Zarafshon vodiysi yana kengayib, pasayib, Buxoro vohasini hosil qiladi.
2.3. Buxoro, Navoiy, Samarqand viloyatlari iqtisodiy geografik o’rni
BUXORO VILOYaTI. Viloyat 1938 yil 15 yanvarda tashkil topgan. Uning tarkibiga hozirgi kunda 11 qishloq tumanlari — Buxoro, Vobkent, Jondor, Kogon, Olot, Peshku, Romitan, Shofirkon, Qorovulbozor, Qorako’l va G’ijduvon tumanlari kiradi. Maydoni 40,3 ming km'2 yoki iqtisodiy rayon hududining 24,0, respublika maydonining 9,0 foiziga teng. Aholisi, 2001 yilning ma’lumotlariga qaraganda, 1438 ming kishi. Ma’muriy markazi—Buxoro shaxri.
Buxoro viloyati mintaqa va milliy iqtisodiyotda asosan qorako’lchilik, neftni qayta ishlash, to’qimachilik sanoat tarmoqlari bilan ajralib turadi. Shu bilan birga bu erda oziq-ovqat sanoati, paxta etishtirish, halqaro turizm ham rivojlanib bormoqda.
Do'stlaringiz bilan baham: |