Iii. T. Otaeoeb, m y m m h o b


Экологик нокулайликлар ва сихат-саломатлик муаммолари



Download 10,39 Mb.
Pdf ko'rish
bet9/219
Sana22.02.2022
Hajmi10,39 Mb.
#83899
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   219
Bog'liq
43valeologiyaasoslaripdf

Экологик нокулайликлар ва сихат-саломатлик муаммолари.
Х озирги замон киш иларига борган сари кучлирок, таъ- 
сир этувчи ом иллар микдори ортм окда. Ж умладан, ф ан -тех­
ника тараккиёти натижасида пайдо булган агентлар — атом - 
ли ва кимёвий саноат корхоналарининг купайиш и куп мик,- 
дорда зарарли чик,индиларнинг пайдо булиш ига олиб келади. 
У, уз навбатида, табиатн и н г аби оти к ва би оти к \о л ати н и
узгартириш га \ам д а \о зи р ги асрдаги урбанизация ж араён- 
лари о^ибати — д е м о ф а ф и я н и н г салбий том онга узгариб 
бориш и — а^оли уртасида куп м уам м оларнинг келиб чи- 
киш ига сабаб булмокда. У рбанизация ж араён ларининг узи 
инсон экологияси муаммоларини келтириб чикдрувчи асо- 
сий омил экан и н и эсдан чи кдри ш н и н г узи катта хатога йул 
куйиш дир. Чунки минтакдвий ф ан -техн и ка ривож и, м инта- 
кдвий урбанизация ж араён ларининг тезлаш уви и н сон н и н г 
д е м о ф а ф и к жараёнларига катта салбий таъсир этаётганини 
сезамиз. Бугунги кунда жуда катта шахдрлардаги муаммо- 
лардан бири а \о л и м и ф а ц и я с и , 
у л и м н и н г
купайиб б о р и ­
ш и, и ш си зл и кн и н г, к асал л и к н и н г тобора купайиб б о р и ­
ши, янги -ян ги касалликларнинг келиб чи»;аётгани ва \о к а - 
золар. Урта Осиё мамлакатларида, Х индистон ва Америкада 
улим яш армоцда.
А. 
А. О таниёзовнинг О ролбуйи минтакдларида олиб бор ­
ган и зл ан и ш л ар и ш уни ку р сатад и к и , э к о л о г и к нокулай 
ш ароитда яш аётган а \о л и уртасида ю ракнинг иш емия ка- 
саллиги аёллар уртасида — 15,2 % ни, артериал гипертония 
касаллиги эркаклар уртасида — 13,1 % ни, аёллар уртаси­
да — 11,6 %ни таш кил килади. О ролбуйи минтакдларидан 
олинган далилларга соли ш ти ри лса, Бука туманида э р к а к ­
лар уртасида ю ракнинг иш ем ия касаллиги — 5,7 % ни, аёл­
лар уртасида — 1,6 %ни таш кил к,илади. Ш ундан маълум- 
ки, х;ар \о л д а экологик нокулай ш ароит инсон соглигига 
салбий таъсир курсатиши аник,-
Н. 
Т. Турсуновнинг келтирган далилларидан (2004) маъ- 
лум булиш ича, Олмалик, ва Чирчик, ш ахдрларида (сан оат 
ривожланган ша^арлар) усимта касалликлари Т ош кен т ви-
23


л о я т и н и н г
у р т а ч а к у р с а т к и ч и г а К а р а г а н д а у р т а ч а
7,5 ва 
6 , 8 % г а к у п а й г а н .
Ж уда куп илмий адабиётлар маълумотларига Караганда, 
Е вропа м ам лакатларида ичи м ли к сувига экологи к ж и \а т - 
дан хавф тугдирадиган муаммо, бу — водопровод сувининг 
б а к т е р и я л а р б и л ан и ф л о с л а н и ш и д и р . О к и б атд а 70,3 % 
юкумли касалликлар м арказлаш ган сув тарм окдарини нг за- 
рарланиш и окибатида келиб чиккан. Ш унинг учун \а м сув 
инш оотлари ва унинг тарм окдари санитария \о л ати н и ях- 
ш илаш — сув оркали таркатиладиган бир катор касаллик- 
л арнинг олдини олади (яъни энтеровирус, гепатит ва бош - 
калар). Бундай м исолларни куплаб келтириш мумкин.
Табиатда экологи к \о л а т бузилар экан, инсон салом ат- 
лиги ём онлаш ади, носоглом и н сон н и н г руки паст булади, 
м е\н атга иш тиёки сусаяди. Бу эса, уз навбатида, ж ам ият 
ривож ига, ун и н г иктисодиётига ва умуман, таракки ёти га 
салбий таъсир курсатади.
Ш унинг учун \а м табиатни авайлаш , а тр о ф -м у \и т ва 
сувни, усим лик, кай вон от д у н ёси н и , колаверса, б и о сф е- 
рани кулдан келганча асраб-авайлаш \а р би р и н со н н и н г 
вазиф асидир.
Давлатимиз томонидан кчрилаётган тадбир, чоралар, яъни 
табиатни мукофаза килиш муаммоларига багиш ланган таш - 
кил килинаётган куплаб илмий, илм ий-м етодик си м п ози - 
умлар конф еренциялар ва экологияга багиш ланган, табиат 
мукофазасига багиш ланган илмий адабиётлар, укув куллан- 
малари наш р килинм окда. Таълим тизи м и н и н г барча бос- 
кичларида экологик таълим ва тарбиянинг мазмуни, таш - 
ки л и й ш акллари \а м д а усулларини тако м и л л аш ти р и ш га 
йуналтирилган катор тадбирлар амалга ош ирилмокда.
Ж умладан, 2005 йил 7 ноябрда кабул килинган «Рес- 
публикада эко л оги к таълим ни ривож лантириш ва эколог 
кадрларни тай ёр л аш , кайта тайёрлаш камда м ал акаси н и
о ш ириш ти зм и н и янада таком иллаш тириш истикболлари 
Дастури ва К онцепцияси» туф и си д аги кужжат катта а \а м и я т 
касб этади. Н егаки, бу кужжатга келиш илган колатда икки
24


вазирлик — У збекистан Республикаси олий ва урта махсус 
таълим вазирлиги, У збекистан Республикаси Хал к таълими 
вазирлиги, У збекистан Республикаси Т аби атн и мухофаза 
килиш д авлат к у м и таси н и н г ваки ллари том он и д ан им зо 
чскилган (242, 33 ва 79-кдрорлар).
Зам онавий иктисодиёт, ф ан , техника ва технологиялар- 
нинг жадал р и во ж лан и ш и , шу билан бирга, сайёрам изда 
юзага келган куплаб экологи к муаммолар турли с о \а кадр- 
л арин и тай ёрл аш н и н г таком и ллаш ган ти зи м и н и ярати ш - 
ни, унинг м ам лакатни тарак,к,ий этти р и ш н и н г эн г мухим 
ш артларидан бирига айланаётганини, Бирлаш ган М иллат- 
лар Т аш ки л о ти н и н г Баркдрор ривож ланиш и учун таълим 
буйича 2005—2014-йилларга м улж алланган реж адаги тав- 
сияларини эътиборга олиб, иш лаб чик,илган \ам д а уз вак,- 
тида к,абул килинган ок,илона кдрордир.
М аълумки, ин сонни ураб турган табиий атроф -м ухит- 
нинг экологик нук,таи назардан кулайлигини таъм инлам ай
ахолини соглом лаш тириш , ахоли уртасида соглом турмуш 
тарзини ш акллантириш м умкин эмас. У збекистан П р ези ­
д ен та И. К арим ов: «Асрлар туташ келган паллада бутун 
инсоният, м ам лакатим из а \о л и с и жуда катта экологи к хавф- 
га дуч келиб колди. Буни сезм аслик, кул ковуш тириб ути- 
риш — уз-узини улимга м а\ку м этиш билан баробардир. 
Афсуски, \ал и куплар ушбу муаммога бепарволик ва маъ- 
сулиятсизлик билан муносабатда булмокдалар»,1 — деб бе- 
жиз айтмаган.
И. Карим ов у зининг шу асарида умумий хавф сизликни 
ва баркарор ривож ланиш ни таъминлаш муаммоларини ба- 
тафсил очиб бериб, табиат ва ж ам ият уртасидаги мувоза- 
натни сакдаш ва уни бош кдриш да амалга ош и рилиш и л о- 
зим буладиган иш ларга о ки л о н а ён дош и ш н и кайта-к,айта 
таъкидлаб утгани беж из эмас.

Download 10,39 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   219




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish