Iii-боб фармацевтик таҳлилда математик статистика усулининг қЎлланилиши

3.5. Ўртача қийматнинг метрологик тавсифи
Икки намуна таҳлилининг ўртача қийматларини солиштириш
Айтайлик таҳлил усули ёрдамида А қийматни аниқлаш ва бунинг учун m маротаба таҳлил бажарилган ва  тенгсизликни қаноатлантириш учун тегишли қийматлар ҳисобланган, ишончлилик эҳтимоллиги -  бўлиб, систематик хатоликларга йўл қўйилмаган бўлсин, бунда  лигини текшириб кўриш зарурияти юзага келиши мумкин. Айниқса, А катталик бир хил усул билан турли таҳлил объектлари учун аниқланиб, бу объектларнинг бир хилдалигини исбот қилиш лозим бўлганида,  ва  лар орасида статистик жиҳатдан фарқ мавжудлигини аниқлашга тўғри келади.
Бундан уч хил ҳолат кузатилади:
1.  ва  дисперсиялар орасидаги фарқ статистик жиҳатдан ноаниқ, яъни  тенгсизлик қаноатлантирилган.
нинг ўртача қиймати 4-тенглама ёрдамида,  фарқининг дисперсияси
; (25) тенглама орқали ҳисобланиб,
; (26) сўнгра Стьюдент мезони аниқланади.
; (27).
; (28).
Танланган ишончлилик эҳтимоллиги (масалан, P=95%) учун (29) бўлса, таҳлил натижаси қониқарли ва  бўлиши мумкин эмас.
2.  ва  қийматлар орасидаги фарқ статистик жиҳатдан аниқ, яъни  тенгсизлик қаноатлантирилган.
Бунда  > бўлса,  орасидаги фарқнинг дисперсияси -  .
(30) тенглама билан ҳисобланиб,
] ; (31) тенгламаси орқали эркинлик даражасининг қиймати топилгач,
; (32) тенглама ёрдамида Стьюдент мезони аниқланиб,  нинг жадвалдаги қиймати билан солиштирилади.
3. А катталикнинг аниқ қиймати маълум бўлсин.
Агар А= бўлган тақдирда,  ва  гипотезалари текширилиб, 29 ва 30 гипотезалар тўғри бўлса,  тенглама ҳам тўғри деб топилади.
фарқ етарли бўлган ҳолда, тегишли бош ўртача қийматлар фарқи  учун ишончлилик оралиғи аниқланади.
- + ; (33)
Масалан: Дори моддасининг икки ҳил намунаси таҳлил қилиниб, жадвалда келтирилган метрологик қийматлар олинган бўлсин. Биринчи намунанинг иккинчи намунага нисбатан олинган кўрсаткиглар бўйича сифатли эканлигини ҳал қилиш лозим бўлсин.
Жадвал 

Намуна сони			, %				,%				,%
0	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11
1	8	7	99,10	0,25	0,50	0,18	95	2,36	1,18	0,42	0,42
2	6	5	98,33	0,31	0,56	0,23	95	2,57	1,44	0,59	0,60

Икки хил намуна таҳлилининг математик тавсифномаси жадвалда келтирилган. Биринчи намуна таҳлил кўрсатгичлари бўйича иккинчи намунадан яхши эканлигини аниқлаш вазифаси лозим бўлсин.
тенгсизлигига асосланиб  ва  катталиклари орасида статистик фарқ йўқ дейиш мумкин.
Демак,  гипотезаси қуйидаги формулалар билан текширилади:

P=95% ишончлилик эҳтимоллиги учун  гипотеза қабул қилиниши мумкин, аммо P=99% учун бу гипотезани қабул қилиб бўлмайди.
Агар  гипотеза қабул қилинган бўлса,  ва  қийматлари учун ишончлилик оралиғи аниқланади.