|
2-§. Klinik iboralarning bir qancha qoidalarini rasmiylashtirish.
1.Grekcha elementlarni tez-tez (ularning oldida lotinchani) qo‘llash.
Misol uchun: Hysteroptosis - bachadonni o‘z joyidan pastga tushishi
Pelviptosis - chanoqning tushishi
2. Murakkab so‘zlarda birinchi o‘rinda organ nomi, so‘z oxirida qaysiki hodisa
yoki tibbiy faoliyatni ko‘rsatadigan patologik TE.
Bodomsimon bezni olib tashlash -tonsillectomia
Limfa oqimni to‘xtab qolishi -lympostasis
3.Murakkab so‘zlar ikki yoki uchta o‘zakning birikuv yo‘li bilan hosil bo‘ladi.
Murakkab so‘zlar grekcha o‘zagi asosan unli bilan O yoki u siz agar TE boshi
unli bilan tugasa yoki unli bilan boshlansa birikadi:
My – algia, py – uria, ur – aemia, broncho-ectasia
4.Oxirgi element ia klinik terminlarda patalogik protsesni yoki mexanik
harakatni anglatadi:
nephropathia – buyrakda umumiy patalogik protses (buyrakdagi kasallik)
arteriorrhaphia – arteriyani qo’shib tikish
Grek tilidan kelib chiqqan so‘zlarda urg‘u ia ga, lotin tilidan kelib chiqqan
so‘zlarda urg‘u o‘zakka tushadi: 119
cardiographia – ammo; cardiologia
gastrotomia – ammo; anatomia
3-§ Klinik iboralarda eng ko‘p qo‘llaniladigan suffikslar
1.-itis– suffiksi yallig‘lanish harakteridagi kasalliklarni bildiradi.
Nephritis – buyrakning yalig‘lanishi (nefrit)
Gastritis – oshqozon shilliq pardasini yallig‘laninshi ( gastrit)
Agar organ tashqi parda bilan qoplangan bo‘lsa unda klinik terminga peri-,
agar organ ichki parda bilan qoplangan bo‘lsa, unda endo-, agar to‘qima
organ atrofida bo‘lsa,para- old qo‘shimchalari qo‘shiladi.
Masalan:
Perimetritis – bachadon seroz pardasining yallig‘lanishi (perimetrit).
Endometritis – bachadon shilliq pardasining yallig‘lanishi (endometrit)
Parametritis – bachadon yonidagi kletchatkaning yallig‘lanishi (parametrit)
2.-oma – suffiksi to‘qima nomlari asosiga qo‘shilib, shish manosini, qaysiki
shu to‘qimadan kelib chiqishini bildiradi.
Misol:
Lipoma – lipoma, yog‘ to‘qimasidan rivojlanadigan xafsiz o‘sma
Myoma – mioma, mushak to‘qimasidan tashkil topgan xafsiz o‘sma
Oma – suffiksi shish bilan bog‘liq bo‘lmagan bir qancha kasalliklarda
qo‘laniladi:
Glaucoma – ko‘z kasalligi, ko‘z ichki haroratini ko‘tarilishini harakterlaydi.
3.Suffiks –ema turli harakterdagi kasalliklar nomlarida uchraydi:
Erythema – qon oqib kelishi tufayli terining ayrim qismlarining qizarishi
Empyema – yiringni toshishi bilan bo‘shliqning yallig‘lanishi ( tananing
biron bo‘shlig‘iga yiring yig‘ilishi )
4.-osis –suffiksi yallig‘lanmaganlik harakteridagi kasalliklarni organzmning
o‘zgarish qobiliyatini yoki normadan yuqoriligi bilan bog‘liq ekanligini
bildiradi.
Misol uchun.
Leucocytosis – qonda hujayralar (leykositlarning ) ko‘payishi
Acidosis – qon va to‘qimalarda ishqorlarning ko‘payishi
5.-iasis – suffiksi uzoq muddat yallig‘lanmagan kasalliklarni bildiradi.
Neprolithiasis –buyrak toshi kasalligi ( nefrolitiazis )
Elephantiasis - limfaning dimlanib (qovurilgan JO‘JAGA o‘xshash) qolishi
bilan bog‘liq bo‘lgan to‘qimalarning patologik o‘sishi va rivojlanishi
(elefantiaz)
6.-ismus – suffiksi yallig‘lanmaslik harakteridagi kasalliklarni nima bilandir
zaharlanishini bildiradi:
Botulismus – ovqat bilan zaxarlanish ( botula – kolbasa , qazi )
Somnambulismus – uyquda yurush ( lunatizm)
Mustaqil ishlash uchun mashqlar
1.Quyidagi organlarning yallig‘lanishiga xos iboralar tuzing:
Hepar, atis,n; gaster, gastris, f ; glossa, ae,f; stoma,atis,n; larynx,ngis, f;
pharynx,ngis m;appendix,icis, f; pancreas, atis,n;encephalon,i,n; colon,i, n;
tonsilla,ae f; bronchus, i,m; gingiva,ae,f; pilula,ae f;
2.A) quyidagi asosdan shishga mos iboralar tuzing:
Sarx,sarc—go‘sht Haema,haemato – qon Carcinos,carcin—rak, o‘sma
Fibra, fibr – tola Chondros,chondr—tog‘ay
B) Quyidagi to‘qimalarning shishini ayting:
moyli,suyakli,nervli,muskulli,bezli,tomirli.
3. Iboralarni lotin tilida yozing va ularning ma’nosini tushuntirib bering;
Leykoz,akrotsianoz,mikoz,eritrositoz.
4.Tarjima qiling va moslashtiring:
Jigarga tegishli koma, ko‘ndalang sinish, cho‘ziq sinish, diffuzli
apsess(ho‘ppoz),parhezli koma,surunkali yara,son grijasi(churra), o‘tkir tishli
kasalligi, o‘tib bo‘lmaydigan 12 barmoqli ichak,jigar og‘rig‘i,o‘pka bo‘lagi,tirik
organizmda to‘qimalar o‘lishi,o‘tkir kasallik,bronx ,mushaklarning tonusining
oshib ketishi, yuqumli sariq kasallik,bosh miyaning (chala ) falaj (yoki qisman
yo‘qolishi) bo‘lishi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
