Ii. Modul. Ijtimoiy-iqtisodiyot statistika. Mehnat bozori Tayanch so’z va iboralar

Aholini yoshi bo’yicha piramidasi (yil boshiga) 
Chizma 10.2.
2
 
1-chizmada O’zbekiston Respublikasi aholisining yosh-jins piramidasi 
keltirilgan. Keltirilgan chizmadan shuni ko’rish mumkinki,2013 yili respublikada 
aholining yosh-jinsi tarkibida 0-7 yosh guruhidagi ayollar salmog’i erkaklarga 
nisbatan 6,2 % ga 8-15 yosh guruhida 5,1 % ga va 16-29 yosh guruhida 2,9 % ga 
kam bo’lsa, 30-60 yosh guruhida ayollar 3,0 % ; 60-74 yosh guruhidagilar 13,1 % 
ga; 75 yoshdan yuqorilari 51 ,0 % ko’p bo’lishgan.
Aholi statistikasida yosh-jins piramidalardan foydalanishning eng muhim 
jihatlaridan biri – bu aholini takror barpo bo’lishi va yosh tarkibining o’zaro 
aloqadorlikdagi tahlilidir. 
Aholining yosh tarkibini iqtisodiy baholash nihoyatda muhim, sababi 
aholining iqtisodiy farovonligi mehnatga qobilyatli yoshdagi ishdagi band bo’lgan 
2
O`zbekistonda ijtimoiy rivojlanishi va turmush darajasi statistik to`plam” 2016 y. 70.b. 

---

aholining sonei bilan bog’liq. Shunga ko’ra mehnatga layoqatli yoshdagi aholiga 
tushadigan yuklamani o’rganish lozim. 
Demografik yuklama har ming nafar mehnat resurslariga nisbatan (15-59 
yoshdagilar), 15-55 yoshdagi aholiga to’g’ri keladigan bolalar, qariyalar soniga 
nisbati bilan ifodalanadi: 
NAZORAT SAVOLLARI 
1.
Aholi soni va tarkibi qanday aniqlanadi? 
2.
Aholi kategoriyalari deganda nimani tushunasiz? 
3.
Doimiy va mavjud aholi o’rtasidagi qanday bog’liqlik mavjud? 
4.
Aholini jins-yoshi bo’yicha piramidasi qanday tuziladi? 
𝐾
𝑦𝑢𝑘𝑙𝑎𝑚𝑎 𝑏𝑜𝑙𝑎𝑙𝑎𝑟
=
𝑆
0−14
𝑆
15−59 (54)
∗ 100
0
𝐾
𝑦𝑢𝑘𝑙𝑎𝑚𝑎 𝑛𝑎𝑓𝑎𝑞𝑎
=
𝑆
59 𝑣𝑎 𝑦𝑢𝑞𝑜𝑟𝑖
𝑆
15−59 (54)
∗ 1000
𝐾
𝑢𝑚𝑢𝑚𝑖𝑦 𝑦𝑢𝑘𝑙𝑎𝑚𝑎
=
𝑆
0−15
− 𝑆
59 𝑣𝑎 𝑦𝑢𝑞𝑜𝑟𝑖
𝑆
16−54
𝐾
𝑞𝑎𝑟𝑖𝑠ℎ
=
𝐴
59 (55) 𝑦𝑢𝑞𝑜𝑟𝑖
𝐴ҧ
∗ 100