Ii. Modul. Ijtimoiy-iqtisodiyot statistika. Mehnat bozori Tayanch so’z va iboralar

Doimiy yashovchilar:
 
Mavjud aholi:
Ma’ruza 
 
AHOLI STATISTIKASI 
REJA:
 
1 
Aholi statistikasi tushunchasi va vazifalari. 
2 
 Doimiy va mavjud aholi ortasidagi bog’liqlik. 
 
Doimiy va mavjud aholi ortasidagi bog’liqlik. 
MA=DA-Vy+VYa 
DA=MA-VYa+VY 

---

 
Bunda: 
DA – doimiy aholi soni: 
MA – mavjud aholi soni; 
VY – vaqtincha yo’q bo’lgan aholi soni; 
VYa – vaqtincha yashayotgan aholi soni. 
Aholi soni o’zgaruvchan bo’lganligi sababli, bir qator ko’rsatkichlarni 
hisoblanda aholining o’rtacha soni aniqlanadi. 
Aholining o’rtacha sonini aniqlashda turlicha metodlardan foydalanish 
mumkin. 
1.
Agar aholi soni faqatgina yilning boshi va oxirida keltirilgan bo’lsa, u holda 
aholining o’rtacha soni 
oddiy arifmetik
formula yordamida hisoblanadi: 
 
2.
Agar aholi soni bir yilichidagi oylar boshida teng intervallarda keltirilgan bo’lsa, u 
holda aholining o’rtacha soni 
o’rtacha xronologik 
formula yordamidahisoblanadi: 
3.
Agar aholi soni bir yil ichidagioylar bo’yicha teng bo’lmagan intervallarda 
keltirilgan bo’lsa, u holda aholining o’rtacha soni 
o’rtacha tortilgan arifmetik 
formula yordamida hisoblanadi: 
Masalan, O`zbekiston Respublikasida yil boshiga aholi soni keltirilgan bo’lsin 
Jadval 19.1.
1
 
 
Oylar 
2009 
2010 
2011 
2012 
2013 
2014 
2015 
Aholi 
soni, 
mln.kishi 
27533,4 28001,4 29123,4 29554,4 29993,5 30492,8 31022.5 
Agar bir yil o’rtacha aholisi sonini aniqlasak oddiy arifmetik formulani 
qo’llaymiz: 
1
O`zbekistonda ijtimoiy rivojlanishi va turmush darajasi statistik to`plam” 2016 y. 34-35 b.b. 

---

Aholining o’rtacha soni o’rtacha xronologik bilan quyidagicha aniqlanadi: 
Aholi tarkibida erkak va ayollar sonining o’zaro mutanosibligi va ularning 
yosh jihatdan bir-biriga yaqin bo’lishi nikohlanishi darajasiga salmoqli ta’sir 
ko’rsatadi va aholining ko’payishi jarayonida asosiy demografik zamin hisoblanadi. 
Yosh - jins piramidasi ikki tomonlama chiziqli diagrammani o’zida aks ettirib, unda 
aholi yoshi va jinsi bo’yicha birgalikda taqsimlangan, bunda grafikning bir tomonida 
(o’ngdan) ayol jinsi aholi, ikkinchi tomondan esa (chap tomonda) erkak jins aholi 
aks ettiriladi.