Ii. Amaliy topshiriq Ko’chirma gaplarni o’zlashtirma gaplarga aylantiring

O`XSHATISH ERGASH GAPLI QO`SHMA GAP

Bosh gapdan anglashilgan ish-harakatning bajarilishini o`xshatish yo`li bilan izohlaydi: Quyosh tongni isitganday, do`stlik qalbni isitadi.

Ergash gap bosh gapga -day, -dek, xuddi, misli kabi vositalar bilan bog`lanadi. Bu xonaga shunday jimlik cho`mganki, go`yo unda xayot yo`q deysiz.

TO`LDIRUVCHI ERGASH GAPLI QO`SHMA GAPLAR

Bosh gap tarkibida to`ldiruvchi vazifasida qo`llangan ko`rsatish olmoshining ma’nosini izohlab keluvchi ergash gaplarga to`ldiruvchi ergash gaplar deyiladi. To`ldiruvchi ergash gaplar bosh gapga nisbiy so`zlar yoki bosh gap kesimi tarkibida qo`llaniluvchi –ki yuklamasi yordamida bog`lanadi. Gap qismlari nisbiy so`zlar yordamida bog`langanda, ergash gap kesimi shart mayli shaklida fe’llar bilan ifodalanadi va to`ldiruvchi ergash gap bosh gapdan oldin keladi: Kimki bo`lsa dilozor, undan elu yurt bezor.

Gap qismlari –ki yordamida bog`langanda esa to`ldiruvchi ergash gap bosh gapdan keyin keladi, bosh gap tarkibida shunday, ayrim, ba’zi kabi olmoshlar qo`llanadi: Shunday bino quraylikki, avlodlarga meros qolsin. Ayrim oilalar borki, tarbiyaga e’tibor berishmaydi.

Ba’zan bosh gapning to`ldiruvchisi vazifasidagi ko`rsatish olmoshi qo`llanmasligi mumkin, ammo uning o`rni bilinib turadi. Ahmadjon biladiki, dushman bu tepalikni haddan tashqari qattiq o`qqa tutdi.(Ahmadjon shuni biladiki…)