СР
Уг
б>
х о
ДО
би
ш;
(М|
ол
ри
би
на.
А.
т е
УХ1
мез
сис
х а р
на;
босими ва инерция кучлари орасидаги у з а р о богланишни ва
трубаларда суюклик х а р а к а т кил ганда улчамсиз босимнинг
йуколишини ифодалайди.
Ф ру д мезони:
Р г = - £ ,
(2-9)
бу ерда £ — эркин тушиш тезланиши, м / с 2.
Ф р у д мезони огирлик кучи таъсирини характерлайди ва ухшаш
окимлардаги инерция кучининг огирлик кучига нисбатини и ф о д а
лайди.
Галилей мезони:
О а
= ~ г >
(
2
. Ю )
бу ерда V — мухитнинг
кинематик ковушоклиги, м
2
/ с .
Бу мезон ухшаш окимлардаги ишкаланиш кучларнинг огирлик
кучларига нисбатини белгилайди.
Г ом ох рон мезони:
Н о =
.
(2.11)
бу ерда
х — вакт, с.
Гомохрон мезони ухшаш окимлардаги харакатнинг тургунмас-
лигини аниклайди.
Архимед мезони:
Д г = ^ Г - !’
1
.
(
2
.
1 2
)
V
Р1
бу ерда р
1
ва ргокимнинг икки нуктасидаги суюкликнинг зичлиги,
кг/м'5.
Архимед мезони эркин коивекцияни ифодалаб, мухитнинг
айрим нукталаридаги зичликлар ф а р к и ва ишкаланиш таъсирида
хосил булган кучларнинг у з а р о таъсирини белгилайди.
Иккинчи гурухга Нуссельт, Фурье, Пекле, Прандтл, Био,
Грасгоф, Кутателадзе ва бошка мезонлар киради.
Нуссельт мезони:
Ы и = “ -/ ,
(2.13)
бу ерда а — иссиклик бериш коэффициента, В т /(м
2
-К); А —
мухитнинг иссиклик
утказувчанлик коэффициенти, Вт/(м-К).
Нуссельт мезони ухшаш окимларнинг чегара катламидаги
иссиклик бериш тезлиги ва температура майдони уртасидаги
богликликни ифодалайди.
Ф урье мезони:
Р о = - ^ - ,
(2.14)
бу ерда
а — температура утказувчанлик коэффициенти, м
2
/ с.
32
Ф урье мезони иссиклик окнмларидаги тургунмас жараёнлар-
нинг ухшашлигини белгилаб, жиемнинг температура майдони,
физик хоссалари ва улчамлари уртасидаги богликликни ифодалай-
ди.
Пекле мезони:
Ре = — .
(2.15)
а
Пекле мезони жараёниинг
гидродинамик шароитини ва
мухитнннг иссиклик хоесаларини белгилайди. Бу мезон конвектив
иссиклик бериш пайтида конвекция ва иссиклик утказувчанлик
усуллари ёрдамида утказилган микдорлар уртасидаги нисбатини
характерлайди.
Прандтл мезони:
Р г = л’- =
1:! ‘ ,
(2.16)
ОС
А,
бу ерда
с — еуюклик ёки газнинг иссиклик сигими, Ж /(кг-К).
Прандтл мезони конвектив иссиклик бериш жараёнидаги
мухитнинг физик х оссал ари ухшашлигини характерлайди.
Био мезони:
(2.17)
бу ерда
1К
каттик жиемнинг характерли улчами, м; А,к — каттик
жиемнинг иссиклик утказувчанлик коэффициенти, Вт/(м-к)
Био мезони ички ва ташки термик каршили^ларнинг нисбатини,
каттик жисм ичидаги температура
майдони ва уиинг юзасидаги
иссиклик бериш ш артлари уртасидаги богликликни ифодалайди.
Х,исоблашда В / < 0 , 1 булганда асосан ташки термик каршиликлар,
Б г >
1 0 0
булганда эса ички термик каршиликлар хисобга олинади.
Г р а с г о ф мезони:
Ог =
4
^ | Ш ,
(2.18)
"V
бу ерда р суюкликнинг х.ажм буйича кенгайиш коэффициенти,
1/К; А/ — каттик жисм ва ундан маълум м асофадаги оким
температуралари орасидагн ф а р к , К.
Г р а с г о ф мезони эркин иссиклик конвекциясини характерлаб,
ишкаланиш кучлари ва ноизотермик окимнинг айрим нукталари-
даги турли зичликлар таъсирида
хосил булган кутарувчи куч
уртасидаги нисбатни белгилайди.
Кутателадзе мезони:
=
(2.19)
бу ерда
г — ф а з а узгариш иссиклиги (масалан, бугнинг кон-
денсланиши вактида аж р ал га н иссиклик микдори), Ж / к г ; с —
3—
33
сую м и к ни н г (м асалан, конденсатнинг) иссиклик сигими, Ж /(кг-
•К); А/ — конденсат юпка катлами ва девор устидаги температу-
р а л а р фарк и, К.
Кутателадзе мезони фазанинг узгариш иссиклигини бирорта
фазанингтуйиниш температурасига нисбатан ута кизитиш ёки ута
совитиш иссиклигига нисбатини ифодалайди.
Учинчи гурухга, яъни диффузион ухшашлик мезонлари
каторига Нуссельт, Прандтл, Фурье, Био,
Пекле мезонлари
киради:
бу ерда р — модда бериш коэффициенти, м/с; £> — диффузия
коэффициенти, м
2
/ с ;
— каттик жисмдаги диффузия коэффици
енти, м
2
/с.
Нуссельт мезони ухшаш системалардаги ф а з а л а р чегарасида
модда бериш жараёнининг тезлигини ифодалайди. Чет эл
адабиётларида купинча Нуссельт мезони урнига Ш ервуд мезони
ишлатилади.
Прандтл мезони окимнинг фак,ат физик катталикла-
ридан таркиб топган. Бу мезон ухшаш системаларнинг ухшаш
нукталарида суюкликнинг (ёки газнинг) физик хусусиятлари
нисбатининг узгармаслигини характерлайди. Фурье мезони кон
центрация майдони узгариши тезлиги, жисмнинг физик хоссалари
ва улчамлари оралигидаги богликликни ифодалайди. Бу мезондан
тургунмас ж ар аён л арн и хисоблашда фойдаланилади. Био мезони
ички ва ташки диффузион каршиликларнинг нисбатини белгилай-
ди. Пекле мезони ухшаш системаларда
конвектив ва молекуляр
диффузиялар ёрдамида утказилган моддалар микдорининг н исб а
тини белгилайди.
ф
Ж а р а ё н л а р н и урганишда геометрик ухшашлик мезонларидан
хам фойдаланилади. Бундай мезонлар (ёки симплекслар) курил-
малар энг мухим улчамларининг нисбатлари куринишида булади.
Геомегрик ухшашлик мезонига мисол:
Do'stlaringiz bilan baham: