Ichki kasallikiar

6 .1 5 . Q on aylanishining surunkali yetishmovchiligi
Q o n aylanishi su ru n k a li y e tish m o v c h ilig in in g u c h darajasi farq 
q ilin a d i.
1-darajasida
s u ru n k a li q o n aylanishi yetish m o v ch ilig i rivojlana- 
d ig a n asosiy kasallik belgilariga u m u m i y b e h o llik , t e z c h a r c h a s h ,
t a ’s i r c h a n l i k , y a x s h i u x la y o l m a s l i k q o ‘s h i l a d i . Y u r a k u r is h i 
te z la s h a d i, n afas urishi k u c h a y a d i.
2-darajasi
x u d d i s h u a l o m a t l a r b ila n x a r a k te r la n a d i. B iroq, 
u lar o z - m o z h a r a k a td a yoki o so y ishta likda p a y d o b o ‘ladi, oyoqlarga 
s h i s h k e l i s h i , j i g a r k a t t a l a s h u v i b i l a n o ‘t a d i , s iy d ik m i q d o r i
k a m a y a d i, u n d a oqsil yuklari to p ila d i, d iu re z tungi so atlarga suriladi 
( n ik tu riy a ), o z - m o z jis m o n i y h a r a k a t q ilg a n d a n afas qisa boshlaydi.
3-darajasida
s h is h la r ta r q a la d i va d o im iy g a a y la n a d i, suyuqlik 
b o 's h l i q l a r d a yig‘ilad i (assit, g id ro to ra k s . va h.k.). (Y p k a d a q o n
d im la n is h i h o d isa la ri q a y d q ilin a d i, jig a r k a tta la s h ib , q a ttiq la s h a d i 
(sirro z), n afas d o i m o q isa d ig a n b o ‘lib q o la d i. Q o n a y la n is h in in g
su ru n k a li yetish m o v ch ilig i c h a p q o r i n c h a , o ‘ng q o r i n c h a va aralash 
t u r d a b o ‘ladi, b u n d a s ia n o z k u c h a y a d i, h a n s ir a s h t i n c h t u r g a n d a
h a m b e z o v ta q iladi. B e m o r fa q a t y a r i m o ltirg a n h o l a t d a uxlaydi.
Davolash va parvarish qilish.
Q o n a y lan ish in in g su ru n k a li y etish- 
m ovchiligini d av o lash u n in g b o sq ich ig a b o g ‘liq b o ‘lib, k o m p le k s
o lib b o rila d i. Y e t i s h m o v c h i l i k n in g 1-d a r a ja s i b ila n k a s a lla n g a n
b e m o r l a r m e h n a t g a la y o q a tli b o ‘lis h a d i, b ir o q , u l a r d i s p a n s e r
k u z a tu v id a b o i i b , v a q t - v a q t i d a s h i f o k o r k o ‘rs a tm a s ig a b i n o a n ,
tegishli d o r i - d a r m o n l a r ic h ib tu ra d ila r.
Y e tish m o v c h ilik n in g 2 -darajasi boNgan b e m o r la r n i v a q t-v a q tid a
k a s a lx o n a g a y o t q i z i b t u r i s h v a y u r a k g lik o z id la ri 
( s t r o f a n t in ,
k o rg lik o n , d ig ito k s in , d ig o k sin ) b ila n d a v o la sh z a ru r. Q o n ay la- 
n is h n in g 3 - d a ra ja s id a o ‘r in d a y o tish rejimi, p a r h e z (1 0 - sto l), siydik 
h a y d a y d ig a n vositalar, y u ra k glikozidlari bilan d av o lash tay in lan ad i. 
B o ‘sh liq la rg a su y u q lik yig‘ilg a n d a a b d o m i n a l va plevral p u n k s iy a
q ilin a d i.
Q o n a y l a n is h n in g su ru n k a li y e tish m o v c h ilig i b ila n k asa lla n g an
b e m o r l a r n i p a rv a rish qilish, avvalo, ularn i t i n m a y k u z a tib tu r is h -
d a n ib o rat. N a v b a t c h i o brta tib b iy o t x o d im i sh ifo k o rg a b e m o r n i n g
q a n d a y u xlashi (o s o y is h ta m i yoki b e z o v ta m i, k o ‘p u y g ‘o n i b t u r a -
d im i, t o ‘lg‘a n a d im i, ala h la y d im i), uxlash va b e dorlik vaqtida q a n d a y
nafas o la d i ( r a v o n yoki r a v o n m a s ) , m in u tig a n e c h a m a r t a nafas
203

---

oladi, y o ‘ta la d im i, b a lg ‘a m a jra lad im i, t e z - t e z m i , q a n c h a m iq d o r d a
h a m d a b a lg ‘a m n i n g turi t o ‘g ‘risida x a b a r b e r a d i. B o ‘g ‘ilish xuruji, 
y u r a k s o h a sid a o g ‘riq p a y d o b o ‘lish vaqti va b o s h q a la r n i q a y d qilish 
lo zim .
P a l a t a d a
h a v o n i m u a y y a n h a r o r a t d a , t a x m i n a n 18— 20°C
a tr o f id a sa q la b tu riladi. Y o z d a , t a s h q a r id a j a z i r a m a issiq b o ‘l g a n d a
p a la ta d a k o n d its io n e r y o r d a m id a m u a y y a n h a r o r a tn i saqlash lozim .
O v q a t y e y ilg a n d a n keyin b e m o r tish la rin i yuvishi, o g ‘zini va 
t o m o g ‘ini kaliy p e r m a n g a n a t e ritm a s i b ila n c h a y ib tu rish i kerak. 
A g a r b e m o r d a r m o n s i z boMsa, p a rv a rish q ila y o tg a n x o d im b e m o r ­
n in g m ilk la r in i v a tilini kaliy p e r m a n g a n a t e r itm a s id a h o l l a n g a n
d o k a b ila n a rta di.
B e m o r n in g k o ‘rp a -y o s tiq jildlari, c h o y s h a b la ri, r o km o lc h a la r in i 
te z - te z a lm a sh tirib tu rish za rur. C h o y s h a b d a h e c h q a n d a y b u r m a l a r
va n o n u sh o q la ri b o l m a s l i g i kerak. B u n d a y h o la t b e m o r d a y o to q
y a r a la r hosil b o ‘lishiga olib keladi.
A g a r b e m o r o ‘r n i d a n t u r a o lm a y d ig a n boNsa, tagiga m a x su s 
tu v a k q o ‘yiladi, ichi k e lg a n d a n k eyin b e m o r tagini uy h a r o ra tid a g i 
iliq suv b ila n yuvish lozim . T u n g a q o ‘y iladigan tu v a k n i is h la tish d a n
o ld in u larg a o z r o q suv yoki d e z in fek siy a q ila d ig a n e r it m a q u yiladi. 
T u v a k d a n f o y d a la n ib b o l g a n d a n k eyin p a la ta h a v o sin i b u z m a s lik
u c h u n z u d lik b ila n u n i x o n a d a n olib c h iq is h k erak . B e m o r terisini 
p a rv a rish q ilis h d a h a r kuni 2 — 3 m a r t a b u t u n b a d a n n i n a m s o c h iq
b ila n a r tis h za rur.
204

---

7-bob.