Ichki kasallikiar

3 8 -r a s m .
G u n t e r glossiti.
273

---

tsitlar, m e g a lo b la s tla r va e r itro b la s tla r boMishi kasallikning m u ­
h i m a l o m a t i d i r . L e y k o p e n i y a — l e y k o t s i tl a r m i q d o r i k a m a y g a n
1 m m 3.da 3 0 0 0 — 7000 g a c h a , n e y tr o p e n iy a , lim fo sito z k uzatiladi: 
e o z in o fillar va m o n o ts itla r soni k am a y g a n . Q o n d a b iliru b in m iq d o ri 
k o ‘p a y g a n , n a tija d a s te rk o b ilin k o ‘p boMadi.
Davolash va profilaktikasi.
D iy e to te r a p iy a qoMlanishi m a q s a d g a
m u v o f iq d ir . B e m o r g a h a r k u n i 20 0 g . d a n j i g a r b e r ila d i (jigar 
d im la m a s i) , k u n ig a 120— 140 g q a y n a tilg a n m o l yoki q o ‘y g o ‘shti 
b u y u rila d i. B u n d a n t a s h q a r i, y angi m e v a la r, s a b z a v o tla r iste ’m ol 
qilish tavsiya etiladi.
S h if o k o r k o ‘rsatm asiga b i n o a n , C, 
B n
v ita m in la ri, folat kislota, 
k a m p o l o n , g e p a l o n , f e r r a m i d b u y u r i l a d i . B e m o r l a r g a k u n o r a
2 0 0 ml q o n q u y ilad i, q o n o ‘rn in i b o s u v c h i p r e p a r a tl a r d a n tavsiya 
etiladi. G l u k o z a n i 5 % li e r it m a s i d a n 40 0 m l, 40 % li e r itm a s id a n
20 ml t o m i r ichiga yub o rilad i.
9 .8 . Gemolitik anemiya
G e m o l i t i k a n e m i y a e r itr o ts itla r n in g o r t i q c h a y e m irilib turishi 
bilan xarakterlanadi. F iziologik sh a ro itla rd a eritro tsitlarn in g yashash 
dav ri 1 0 0 - 1 2 0 k u n n i ta s h k il q ila d i, a n e m i y a d a 14— 16 k u n g a
qisqaradi. O r g a n iz m d a a u to a n tite lo la r p a y d o boMishi natijasida yoki 
x astalik d an eritro tsitlar t u g km a n u q s o n i borligi tufayli p a r c h a la n a d i.
Etiologiya:
t u r l i xil y u q u m l i k a s a l l i k l a r d a n k e y i n (s e p s is , 
m alyariya); turli xil d o rila rn i o r g a n iz m g a salbiy t a ’siri (su lfa n ila m id
p r e p a r a tla r i, B e rto lle tu z i); y o w o y i q o ' z i q o r i n d a n z a h a r la n is h ; 
ilon va k u ch li z a h a rli g a z a n d a l a r c h a q is h i; t u g ‘m a kasalliklar.
K a sa llik a s o s id a k a m q o n l i k va s a r iq lik y o ta d i. S a riq lik e r i t r o ­
t s i t l a r n i n g y e m ir ilis h i n a t i j a s i d a p a y d o boM adi ( g e m o l i t i k s a r i q ­
lik ).
Bilirubin q o n d a n jig a r hujay ra lari t o m o n i d a n u s h la n a d i va oM 
q o p c h a s ig a , s o ‘ng o ‘t c h iq a r u v c h i yoMlarga b o ra d i. B ilirubini k o kp 
boMgan oM ich ak la rg a tu s h a d i, b u y e r d a ich ak b a kteriyalari t a ’sirida 
b ilir u b in d a n u r o b ilin o g e n hosil boMadi: b u esa najas va siydikni 
t o ‘q jigarrangga b o ‘yaydigan sterkobilinga aylanadi. U robilin o g en n in g
ta la y q ism i i c h a k d a n q o n g a s o ‘riladi va d a r v o z a v enasi o rq a li y a n a
jig a rg a keladi; q is m a n k u p f e r hujay ra lari t o m o n i d a n u s h la b o lin ib , 
b iliru b in g a a y la n a d i, b o s h q a q ism i esa y a n a u m u m i y q o n o q im ig a
tu s h a d i va b u y ra k la r t o m o n i d a n siydik b ila n u r o b ilin k o 'r in i s h i d a
ajratiladi.
274

---

Y e m irilg a n e r itr o ts itla r g e m o g l o b i n id a n hosil b o l a d i g a n b i­
li r u b i n q i s m a n q o n d a y ig ‘ila d i, le k in u o q sil fra k siy a si b ila n
b o g l i q l i g i d a n ( b e v o s ita b ilir u b in ) b u y r a k la r t o m o n i d a n a jra til- 
m a y d i. Q o n d a yig‘ilgan b iliru b in teri shilliq p a r d a la rn i sariq rangga 
b o byaydi.
E ritro tsitla r, a s o s a n , ta l o q d a y e m irila d i, ta lo q funksiyasi o sh ib
k e tg a n lig id a n u k a tta la s h ib ketadi.
Klinikasi.
Kasallik bo lalik d ay o q a n c h a ra v sh an n a m o y o n boNadi. 
B e m o r d a r m o n s iz lik , m e h n a t q o b iliy a tin in g p asa y ib ketishi, o ‘ng 
va c h a p q o v u r g ‘a l a r o s tid a o g ‘riq, k o 'n g il a y n is h i, q ay t qilish, 
q o r i n d a o g ‘riq, q a ltira s h , t a n a h a r o r a t i n i n g k o ‘ta rilis h id a n ( 3 9 — 
4 0 ° C ) a z iy a t c h e k a d i. T a l o q va ji g a r k a tta la s h a d i. G o h k o ‘pay ib , 
g o h k a m a y i b t u r a d i g a n s a r iq l i k ( t o M q i n s i m o n o T a d i g a n ) bu 
kasallikka xos a lo m a td ir. S ariq lik n in g k o ‘payishi g e m o litik krizlarga 
b o g 'liq . T e r id a k o T in ib tu r a d ig a n shilliq p a r d a l a r n i n g sariqligini 
p a y q a s h m u m k in .
Laboratoriya tahlili:
e r itro ts itla r k a m a y ib k etadi: 1 m m 3 q o n d a
3 0 0 0 0 0 0 - 2 0 0 0 0 0 0 - 1 0 0 0 0 9 0 ( 3 - 1 0 l2- 2 - 1 0 l2- l • 1 0 12/ 1 ) ,
g e m o g la b in 30— 20 
%
k a m a y a d i. R angli k o T s a tk ic h g o h y u q o ri, 
g o h past. R e tik u lo ts itla r m iq d o ri keskin k o ‘pay ib , 4 0 — 50 % g a c h a
y etad i. G e m o l i t i k a n e m i y a n in g x arakterli a lo m a ti m ik ro sito z d ir. 
Q o n z a r d o b i d a b iliru b in m iq d o r i k o ‘payadi.
L eykotsitlar soni n o r m a l yoki b iro z o sh g a n . Ste rk o b ilin m iq d o ri 
k o ‘p lig id a n n a ja s q o r a rangli, siy d ik d a u ro b ilin k o ‘p to p ila d i.
Davolash va profilaktikasi.
K asallikni d a v o la s h d a asosiy o ‘rin n i 
k o r t i k o s t e r o i d l a r e g a lla y d i ( p r e d n i z a l o n , g i d r o k o r t i z o n , d e k s a -
m e t a z o n ) . K o r t i k o s t e r o i d l a r b e r ib b o r is h b ila n b i r v a q t d a q o n
yoki eritro tsitar m assa quyiladi. A yrim h ollarda talo q olib tashlanadi.
S h if o k o r k o T s a tm a s ig a b i n o a n , o g T iq q o ld ir u v c h i, t i n c h l a n -
tir u v c h i, u m u m i y q u w a t n i o s h iru v c h i v o s ita la r h a m d a v ita m in la r
beriladi.
K a sa llik n in g o ld in i o lis h d a tu rli xil y u q u m l i k a sa llik la rd a n
h i m o y a la n is h , q o n yaratilishiga zararli t a ’sir e ta d ig a n m o d d a l a r d a n
xoli boMish lo zim .