Ички аудит хизматини ташкил этиш ва юритиш

2.2. Ichki auditda qo’llaniladigan auditorlik amallari hamda audit natijalarini rasmiylashtirish va taqdim etish tartibi
Ichki xo’jalik nazoratini xo’jalik yurituvchi sub’ekt ma’muriyati, buxgalteriya, yirik xo’jalik yurituvchi sub’ektlarda esa- maxsus tashkil etilgan ichki audit xizmatilari, nazorat- taftish bo’limi, xarajatlarni boshqarish bo’limi va boshqa bo’linmalar amalga oshiradi.
Xo’jalik yurituvchi sub’ekt tarkibiy bo’linmalari (bo’limlar, xizmatlar, ishlab chiqarish tsexlari, uchastkalar, brigadalar) o’rtasidagi munosabatlar asosiga qurilgan, ichki nazorat tizimini rivojlantirish nazorat mazmunini, uning xo’jalik yurituvchi sub’ektni boshqarishdagi roli va ahamiyatini tub sifat jihatidan yangicha nazariy fikr yuritishni sezilarli darajada talab qiladi.
Nazorat turlari tavsifining bozor iqtisodiyotida shakllangan holatini ko’rib, ishonch bilan aytish mumkinki, nazorat tizimi nomidan ish yurituvchi xo’jalik yurituvchi sub’ektlar uning faoliyatini taqdim etayotganda nazorat tizimi bog’liq bo’lmasligi lozim, nazorat sub’ektlari esa o’z nazorat funktsiyalarini belgilangan huquq, majburiyatlar va javobgarliklar chegarasida amalga oshirib, ular taqdim etayotgan tizimning mavjudligi va amal qilish maqsadlariga erishishga yordam ko’rsatishlari lozim. Nazorat sub’ektlari o’z mavjudlik va amal qilish maqsadlariga erishish uchun nazorat funktsiyalarini belgilangan huquq, majburiyatlar va ma’suliyatlar chegarasida amalga oshirishi lozim, chunki nazoratning eng muhim va barqaror belgilari sifatida nazoratni amalga oshiruvchi organ ixtiyoriga bog’liq bo’lgan, maqsadli ustanovkalar va vazifalar doirasi xizmat qilishi mumkin.
Bevosita nazorat mazmunini o’rganish bilan uning ta’sirchanligini muammosini hal etish talab etiladi. Nazorat ta’sirchanligi uning ish sifati bilan belgilanishi lozim. U foyda olishga, raqobat kurashida muvaffaqiyatga, mijozlar bazasi va sotiladigan bozorini kengaytirishga xizmat qilishi lozim. Nazorat turli yo’qotilgan zararlarni aniqlash va qayd etishga emas, balki ulardan ogoh etishga yo’naltirilgan bo’lishi lozim. Nazorat vositasida, xo’jalik yurituvchi sub’ekt moliya-xo’jalik faoliyatini batafsil o’rganish asosida chiqarilayotgan mahsulot va materiallarning o’g’irlanishi va ishdan chiqishini oldini olish bo’yicha, pul mablag’lari va moliyaviy resurslarni saqlab qolish bo’yicha tadbirlar ishlab chiqiladi.