I. S. Sodiqov avtomobil yo‘llarining transport-ekspluatatsion ko‘rsatkichlari toshkent

Qoplamalarda yoriqlar hosil bo‘lishini prognoz qilish.

Asfaltobeton qoplamalarni yotqizish yoki qayta tiklashdan keyin yoriqlar paydo bo‗lishining prognozlash muddatlariga bog‗liqliklar, shuningdek, yorilish tarqalishining yanada tarqalishini prognoz qilish aniqlandi. Yo‗llarga transport talablarini ta‘minlash usuli ikki xil yoriqni hisobga oladi – tor, kengligi 1–3 mm va keng, 3 mm dan ortiq.
Uslub qoplamalarni yorilish vaqtini prognoz qilishning ikki usulini o‗z ichiga oladi.

1. 
   qoplamadagi yoriqlar paydo bo‗lishidan oldingi yillar soni
   

(4.22)
bu erda – avtomobil yo‗lida bir yil davomida o‗tkaziladigan transport vositalarining umumiy soni, (bu 80 RN million) standart ekvivalent keltirilgan yuklarning miqdoriga teng keladi.

2. 
   yoriqlar hosil qilish bilan qoplangan maydon
   

(4.23)
bu erda –yoriqlar ta‘sir etgan umumiy maydonning ortishi, % ;
– o‗tgan yillar davri;
– ning eng kichik qiymati (100 – ) dan;
– yo‗l yuzasining yoriqlardan ta‘sirlangan boshlang‗ich maydoni uning umumiy maydonidan % da.

5. Materialini qoplamadan chiqib ketish va chuqurchalar hosil bo‘lishni prognoz qilish.

Chaqiq toshni chiqib ketish yoki sirtni ko‗chib chiqishi asfaltobeton qoplamalarida bog‗lanishning yo‗qolishi natijasida sodir bo‗ladi. Qoplama sirtlari deformatsiyasining eng sezilarli va xavfli turi bo‗lgan qoplamalar yuzasidagi chuqurchalar, odatda, o‗z vaqtida ta‘mirlanmaslik oqibatidir. Yo‗lga transport talablarini ta‘minlash uslubida yoriq va chuqurchalar hosil bo‗lish jarayonlarining boshlanishi va tarqalish muddatlarini aniqlashda uchun matematik bog‗liqliklar foydalanadi

Chuqurchalar shakllantirish jarayoni uch xolatni ko‗rib chiqadi–yangi chuqurchalarni shakllanishi keng yoriqlar qirralarni sindirish tomonidan, qoplamadan chaqiq toshni chiqishi va shunchaki kovaklarini kengayishi oqibatida.
Ushbu jarayonlarni prognoz qilish uchun U.Peterson tomonidan tavsiya etilgan bog‗liqliklardan foydalanish mumkin.

1. 
   qoplamani buzilishining boshlanishi davri, yillar:
   

⌊ ⌋ (4.24)
bu erda zaif ( = 0,54), o‗rta mustaxkam ( = 0,97) va mustaxkam ( = 1,49) uchastkalarini qoplamada tarqalish koeffitsienti ;
– qoplamani qurish sifati koeffitsienti. Sirt qatlamining sifati yaxshi bo‗lsa, = 0 ni qabul qiling, = 1 past qurilish sifati bilan–tosh materialining ifloslanishi yoki bog‗lovchi bilan yomon aralashtirish;
– yil davomida yo‗l bo‗ylab o‗tgan barcha turdagi avtomobillarning
o‗qlari soni, mln.

2. 
   ko‗rib chiqilgan yil uchun ta‘mirlash yo‗qligida chuqurchalar maydonining ortishi % kam bo‗lmagan miqdorda qiladi.
   

⌊ ⌋ (4.25)
Ushbu formulada:
– umumiy qamrov maydonining ulushi sifatida yil boshidagi kovaklar maydoni;
– donador bog‗lanmagan materialli asoslarida chuqurchalarning o‗sish sur‘ati koeffitsienti. Uning qiymati quyidagi formula bilan aniqlanadi:
= (2 – 0,2 ), lekin 0,3 dan oshmasligi kerak;
–asfaltobeton qatlamlarining umumiy qalinligi;
– yil davomida transport vositalarining umumiy soni, yiliga bir tasmaga
mln;
– o‗rtacha yog‗ingarchilik,

5.