I. R. Asqarov, N. Х. Тo‘хтaboyev, K. G‘. G‘opirov umumiy o‘rta maktablar 7-sinf Kimyo darsligidan foydalanish uchun meтodik qo‘llanma

3-masala. Alyuminiy va alyuminiy oksidining ekvivalentini hisoblang.
Yechish.

Kimyoviy elementning ekvivalenti (E), nisbiy atom massasi (A_r) va valentligi (V) orasida o‘zaro bog‘liqlik bo‘lib, uni quyidagi formula shaklida ifodalanadi:

bu formuladan foydalanib, elementlarning ekvivalentini oson topish mumkin. Masalan, Al ning A_r=27 va valentligi V=3 bo‘lsa, uning ekvivalenti ga teng.

Oksidlarning ekvivalentini topish uchun, shu oksidni hosil qiluvchi element soni (n) va uning valentligi (V) ko‘paytmasini aniqlanib, oksidning nisbiy molekulyar massasi (M_r) shu ko‘paytmaga bo‘linadi:

, Al₂O₃ ning ekvivalentini topadigan bo‘lsak, bo‘ladi.
4-masala. Тemirning kislorodli birikmasi tarkibida 7 g temirga 3 g kislorod to‘g‘ri keladi. Kislorodning ekvivalenti 8 ekanligini bilgan holda temirning ekvivalentini hisoblang.
Yechish.

Ekvivalentlik qonunining matematik ifodasi ushbu ko‘rinishda bo‘ladi:

Тemirning kislorodli birikmasi tarkibidagi Fe va O ning massa nisbati masala shartidan ma’lum: 7:3 formulaga ko‘ra bu yerdan X=18,66. Demak, Fe ning ekvivalenti 18,66 ga teng.
Avogadro qonuni, Avogadro doimiysi va gazlarning molyar hajmiga doir hisoblashlar.