I. R. Asqarov, N. Х. Тo‘хтaboyev, K. G‘. G‘opirov umumiy o‘rta maktablar 7-sinf Kimyo darsligidan foydalanish uchun meтodik qo‘llanma

NOORGANIK MODDALARNING ENG MUHIM SINFLARI

(21 SOAТ)
5.1. MODDALARNING ТOIFALANISHI (2 SOAТ)
44-DARS. MEТALLMASLAR VA MEТALLAR.
Darsning maqsadi: O‘quvchilarga noorganik moddalarni aniqlash usullarini tushuntirish.

Moddalarni sinflarga ajratib olish kimyo fanini o‘rganishni osonlashtiradi.

I bobda o‘rganilgan moddalar, oddiy modda va murakkab moddalarga oid mavzularda shakllangan tushunchalarni rivojlantirib, yanada chuqurroq bilim, ko‘nikma va malakalarni o‘quvchilarga o‘rgatishdan iborat.

Dars quyidagi reja asosida tashkil etiladi:

1. 
   Moddalar haqidagi bilimlarni rivojlantirish.
   
2. 
   Oddiy moddalar. Sinflanishi.
   

1. 
   Metallar;
   
2. 
   Metallmaslar;
   

3. 
   Metallar va metallmaslar xossalarini taqqoslash.
   

Oddiy moddalar xossalariga ko‘ra metallar va metallmaslarga bo‘linadi.

Metallar metall kimyoviy elementlarining atomlaridan tashkil topadi: masalan, mis Cu, natriy Na, kaliy K, temir Fe, magniy Mg, kumush Ag va b.

Metallmaslar metallmas kimyoviy elementlarining atomlaridan tashkil topadi: masalan, xlor Cl₂, kislorod O₂, ozon O₃, oltingugurt S₈, fosfor P₄, azot N₂ va b.

Metallar va metallmaslar ko‘pincha qarama-qarshi bo‘lgan turlicha fizik va kimyoviy xossalarga egadirlar (bu ularning atomlarining elektron tuzilishi turlichaligi bilan izohlanadi).

Metallar va metallmaslarning ba’zi xossalarini taqqoslash

Oddiy moddalar	Agregat holati (n.sh.)	Ba’zi fizik xossalari	Kristall panjara turi	Bog‘ turi
Metallar	Hg va Fr dan boshqa barchasi qattiq	Metall yaltiroqligi, issiqlik va elektr o‘tkazuvchanlik, plastiklik, cho‘ziluvchanlik	Metall	Metall
Metallmaslar	Qattiq (oltingugurt S8, fosfor P4, yod J2 va b.) Suyuq (brom Br2) Gazsimon (xlor Cl2, kislorod O2, ozon O3, vodorod H2, azot N2)	Metall yaltiroqligi yo‘q, issiqlik va elektr o‘tkazuvchanlikning yomonligi yoki yo‘qligi	Atom (olmos, bor) Molekulyar (qattiq xlor, azot, kislorod uchun)	Qutbsiz kovalent

Uyga vazifa:

1. 
   Darslikdan §38 ni o‘qish.
   
2. 
   Тayanch iboralarni izohlash.
   
3. 
   Savol va topshiriqlarni bajarish.
   
4. 
   Keyingi mavzuga tayyorgarlik ko‘rish.