I qism. Vagonlari elektr uskunalarining qisqacha tavsifi

1.3. Vagonlar ventilyasiyasi
Yaxlit metalldan yasalgan barcha vagonlar majburiy oqimli ventilyasiya tizimiga ega. Bu holda tashqi havo vagoga uzatilishidan avval changdan tozalanib, yil mavsumiga bog‘liq ravishda isitiladi yoki sovutiladi. Faqat tabiiy ventilyasiya bugunga kelib qo‘llanmay qo‘yildi, chunki u zamonaviy sanitariya-gigiena talablariga javob bermaydi.

Tashqi havo elektr dvigatellar bilan aylantiriladigan markazdan qochma ventilyatorlar yordamida vagon ichiga haydaladi. Markazdan qochma ventilyatorlar boshqa tipdagi ventilyatorlarga nisbatan massasi va o‘lchamlari kichikroq bo‘lgani sababli talab etilgan shamol kuchiga ega bo‘lish imkonini beradi. Ventilyasiya agregati vagonning qozon o‘rnatilgan bosh qismining tamburida, tambur shifti va vagon tomi orasida joylashadi. Bu xona kichik o‘lchamli bo‘lib, zarur quvvatga ega bo‘lgan bitta ventilyator o‘rnatishning iloji yo‘qligi sababli, ventilyasiya agregati, odatda, ikkita juftlangan markazdan qochma ventilyatorlardan tashkil topib, ularning rotorlari muftalar yordamida elektr dvigateli valining ikki uchiga ulanadilar. Uch fazali o‘zgaruvchan tokda ishlaydigan dvigatellarning ventilyatorlari unumdorligini muvofiqlashtirish imkoninga ega bo‘lish uchun ularni ko‘p tezlikli qilib tanlaydilar.

Ventilyatorlardan havo havo quvuri bo‘ylab vagonga uzatiladi. Havo quvuri vagon tomi va shifti orasida joylashgan bo‘lib, uning butun uzunligi bo‘yicha o‘tadi. Agar vagon suv yoki elektr-suv bilan isitilsa, havo quvurining boshida suv kaloriferi, agar u isitish tizimiga ega bo‘lsa, elektr kaloriferga ega bo‘ladi. Havosi sovutiladigan vagonlarda shuningdek havo sovutgich (yoki bug‘latgich) ham joylashadi.

Yil mavsumiga bog‘liq holda ventilyatorlar vazifasi ham o‘zgarib turadi. Vagondan qishki foydalanish (ekspluatatsiya) davrida bu havo isitgich ventilyatorlari bo‘lsa, yozda – agar vagon havoni konditsionerlash tizimiga ega bo‘lsa, bu – havo sovutgich ventilyatorlari. Agar vagonning bunday tizimi bo‘lmasa, u holda ventilyatorlar vagonning havo haydaydigan ventilyasiya tilimi ventilyatorlari vazifasini bajaradilar.