I. Kirish. II. Asosiy qism. Boshlang’ich sinf o’quvchilarini o’qish sur’atini oshirishning ahamiyati

Tadqiqotning predmeti. Olimlar shuni isbotladiki, o’qilgan matn inson beshta oddiy qoidaga amal qilganida yaxshi eslab qoladi: Do’stlar bilan o’qish materiallarini baham ko’radi. Bir kishi kitobning syujetini o’z so’zlari bilan aytganda, yangi ma’lumotlarni xotirada saqlash ehtimoli 100% ga yaqinlashadi. Ular kitobning asosiy fikrlarini aks ettirishi kerak. Uning miyasi ishlashi uchun eng yaxshi vaqtni aniq biladi. Ko’pchilik ertalab va tushdan keyin ma’lumotni yaxshi qabul qilishi isbotlangan. Boshqa odamlar (ularning ozchilik qismi) uchun buning aksi to’g’ri: ular ma’lumotni faqat kechqurun yoki tunda olishadi. O’qiganini ovoz chiqarib aytmaydi - bu diqqatni jamlashni kamaytiradi. Faqat kitob o’qishga qarating: hech qanday tashqi voqea uning e’tiborini ushbu muhim narsadan chalg’itolmaydi.
Ushbu oddiy qoidalarga amal qilgan holda, odam tezroq o’qiy boshlaydi va muhim ma’lumotlarni yodlashni o’rganadi. Agar ushbu besh nuqta maqsadli odamning odatiga aylansa, bu juda yaxshi.
Asar tahlili jarayonida o‘qituvchi savollariga o‘quvchilarning o‘z so‘zlari bilan javob berishi ham matnda tasvirlangan voqea-hodisalar yuzasidan mantiqiy fikrlashga, qahramonlarning xatti-harakatlarini to‘g‘ri baholashga yaqindan yordam beradi. Shuning uchun ham matn yuzasidan savol tuzish o‘quvchini ongli va tushunib o‘qishga yo‘llaydi. Uning o‘ziga xos xususiyatini o‘quvchilarni badiiy adabiyotning sehrli olamiga olib kirish orqali dunyoqarashlarini milliy istiqlol mafkurasi asosida to‘g‘ri shakllantirishga qaratilishi bilan belgilanadi. O’qish dasturlarida badiiy asarni tahlil qilishga ko’proq ahamiyat berilib, matn ustida ishlash yuzasidan xilma-xil topshiriq turlaridan, texnika vositalaridan foydalanishga ko’proq e’tibor berildi. So`ngi yillarda mamalakatimizda maktabda o`qitish, ayniqsa, boshlang`ich ta’lim tizimida o`z ko`lami va ahamiyati jihatidan nihoyatda katta bo`lgan o`zgarishlar amalga oshirildi.
Masalan, 1997-yil 29-avgustdagi “Ta’lim to`g`risida’’gi qonunning 12-moddasi I-IV sinflarni o`qitishga bag`ishlangan. O`zbekiston Respublikasida “Kadrlar tayyorlash Milliy Dasturi”ning 3.3.1-bandi uzluksiz ta’limni rivojlantirishni, I-IV sinflarda o`qitishni tashkil qilishning rejalari ko`rsatilgan.