I. Isoqov, S. I. Qulmamatov

Ierarxik  tizim  –  u  ixtiyoriy  tabiatli  (  texnik,  iqtisodiy,  biologik,  ijtimoiy, 

texnologik,  metodologik  va  h.k.)  tizim  bo’lib,  uning  amal  qilish  jarayoni  (funktsional 

vazifasi) ko’p bosqichli tuzilmadan iborat bo’ladi. 

     

Demak,  tizimlar  elementlar  va  qism  tizimlardan  hamda  ular  bo’yicha  umumiy 

qonuniyat  asosida  ierarxik(ko’p  bosqichli)  holatda  tashkil  topar  ekan.  Tizimlarning 

bunday  tashkil  etilishida    uning  elementlari  soni  ko’payib  yoki  kamayib  borishi 

mumkin.  

     

Tarkibidagi  elementlar  sonini  ko’paytirish  yoki  kamaytirish  bo’lganda  ham 

tizimning  maqsad-vazifasi(funktsional  vazifasi)ni  o’zgartirmay  saqlab  qola  olgan 

tizimga ochiq tizim  deb ataladi. 

     

Tizimiy yondashuv tadqiqot usulini qo’llash samarasini aniqlashda uning tizim va 

tizim  elementlarining  manbani  nechog’liq    to’liq  ifodalanganligiga  bog’liq  bo’ladi, 

chunki  tizim  elementlari,  qism  tizimlar  va  ular  orasidagi  uzviy  aloqadorliklar  ham 

dinamik o’zgarishlar asosida – yaxlit tizim hosil bo’ladi.