I қисм. Машинасозлик технологияси асослари I боб. Машиналарни ишлаб чиқариш

23.5. СДБ дастгоҳларида заготовкаларга ишлов беришнинг технологик тайёргарлиги

СДБ дастгоҳларида заготовкаларга ишлов беришнинг технологик тайёргарлиги қўл билан бошқариладиган дастгоҳларнинг технологик тайёргарлигидан тубдан фарқ қилади. Буни биринчи навбатда қимматбаҳо жиҳоздан самарали фойдаланиш учун бошқариш дастурини тузишда ҳал қилиниши керак бўлган технологик вазифанинг мураккаблашиши натижасидан деб тушунилиши мумкин.
СДБ дастгоҳларида заготовкага ишлов беришнинг технологик тайёргарлигида заготовка номенклатурасидан техник жиҳатдан асослангани танлаб олинади. Аввал тайёрланиши учун қимматбаҳо дастгоҳ, технологик асбоб ва кесувчи асбоб талаб қиладиган ҳамда ёрдамчи вақт кўп сарфланадиган мураккаб шаклли заготовкалар танлаб олинади. Айниқса СДБ дастгоҳида бажариладиган бир неча операцияни битта операцияга концентрациялаш мумкин бўлган заготовкаларни ажратиб олиш мақсадга мувофиқ бўларди. Бунда, қўлда белгилаб олинадиган ва чилангарлик ишларидан халос қилиш имконияти бўлиши муҳим аҳамиятга эга. Дастлабки ажратиб олинган заготовкалар конструкциясининг технологиявийликка обдон таҳлил қилинади. Таҳлил натижалари бўйича заготовка чизмаси коррекцияланади, бу ишлов бериш талабини ҳам, дастурлаш талабини ҳам қониқтириши зарур.
СДБ дастгоҳларида ишлов бериш самарасини ошириш учун технологик жараёнларни турларга бўлиб чиқиш ва гуруҳли ишлов бериш усулини қўллаш зарур. Ягона технологик масалаларни ишлаб чиқиш учун заготовкаларни тури ёки гуруҳи бўйича бирлаштириш мақсадга мувофиқ ва ягона структурали бошқарув дастурли тур ва гуруҳли технологик жараёнларни ишлаб чиқиш зарур. Майда серияли ишлаб чиқаришда СДБ дастгоҳларидан самарали фойдаланиш учун заготовка тайёрлаш серияларини ошириш ва технологик асбоб ва кесувчи асбоб сарфини камайтириш катта аҳамиятга эга. Бундай вазифаларни гуруҳли ишлов бериш усули ёрдамида муваффақиятли ҳал этиш мумкин.
СДБ дастгоҳларидан фойдаланиш самарасини оширишни ташкилий-тадбирлар мустаҳкамлайди. СДБ дастгоҳлари узлуксиз икки сменада ишлаши зарур. Кўп дастгоҳли хизмат қилишни тўғри таъминлаш мухим аҳамиятга эга, дастгоҳни созлаш жараёнини ва унда бевосита ишлов беришни чегаралаб қўйиш, асбобни марказлаштирилган ҳолда чархлашни ва уни дастгоҳдан ташқарида созлашни ташкил этиш зарур. СДБ дастгоҳларининг тўхтовсиз ишлашини малакали таъмирлаш хизмати томонидан таъминланиб турилиши зарур.
СДБ дастгоҳларида заготовкага механик ишлов беришнинг барча технологик тайёргарлигини бир неча босқичга бўлиш мумкин:

1. 
   Заготовканинг синфланиши ва СДБ дастгоҳида уларга ишлов беришнинг техник-иқтисодий жиҳатдан мақсадга мувофиқлигини аниқлаш.
   
2. 
   Техник ҳужжатларини ишлаб чиқиш ва бошқарув дастурини яратиш.
   
3. 
   Махсус технологик оснасткани ва кесувчи асбобни тайёрлаш.
   
4. 
   Бошқарув дастурини текшириш ва тўғрилаш.
   

Синов саволлари

1. 
   Сонли дастур билан бошқариладиган дастгоҳлар нима учун қўлланилади?
   
2. 
   СДБ дастгоҳларининг технологик имкониятлари нималардан иборат?
   
3. 
   СДБ токарлик дастгоҳларининг технологик имкониятлари нималардан иборат?
   
4. 
   СДБ фрезерлик дастгоҳларининг технологик имкониятлари нималардан иборат?
   
5. 
   Марказда ишлов берувчи дастгоҳларнинг технологик имкониятлари нималардан иборат?
   
6. 
   СДБ дастгоҳларида заготовкаларга ишлов беришда ишлаб чиқаришни қандай технологик тайёрланади?
   
7. 
   СДБ дастгоҳларда унумдорлик нима ҳисобига ортади?
   
8. 
   Технологик тайёргарлик босқичлари нималардан иборат?