I hob. Zamonaviy basketbol va uning dolzarb muammolari

Download 1,61 Mb.

bet	3/12
Sana	11.06.2022
Hajmi	1,61 Mb.
	#655536

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 12

Bog'liq
Sport pedagogik mahoratni oshirish basketbol

Holatlar
Holatlar
Yurish		Yurish
Yugurish		Yugurish
Sakrashlar		Sakrashlar
To’xtashlar		To’xtashlar
Burilish		Burilish
Aylanish		Aylanish
Ilish		To’pni urib chiqarish
Tashlash		To’pni urib olish
To’pni boshqarish		Olib qo’yish Sapchigan to’pni olish
	Turlari
Ijro etish sharoitlari ■ ■ 1 ... ■ ■ ...
	Shakllari

andoza. О yin texnikasining tasnifi

" Texnika” atamasi sport amaliyotida harakat ko‘nikmalari, ulami l|tn nish usullari ichki (funksional organlar) va tashqi (qo‘I, oyoq,

13

tana, ko‘z va h) ijrochi organlaming muayyan maqsad sari o‘zaro muvofiqlashgan (koordinatsiya) tartibda bajariladigan harakat mazmunini anglatadi.
Afsonaviy Pit Nevel ta’kidlagan ediki: «0‘yin jarayonida basketbolchi to‘pni qo‘lida o‘yin vaqtining 10% atrofida ushlab turadi, biroq o‘yin vaqtining 100% ichida basketbolchi oyoqlarda ishlaydi». Demak, har qanday darajada ishlayotgan murabbiyning bevosita vazifasi basketbolchi oyoqlari ishlashini rivojlantirishga yo'naltirilgan mashqlardan foydalanishdan iborat. Boz ustiga, murabbiy har doim shuni yodda tutishi kerakki, u o‘yinchilariga bajarish uchun berayotgan har bir hujum va himoyalanish mashqlari, birinchi qavatda, oyoqlami ishini takomillashtirishga mo‘ljallangan mashqlardir. Ushbu bobda hujumda basketbolchi oyoqlari ishlashining uchta tomoni ko‘rib chiqiladi: sakrab turib to‘xtash, burilishlar, bo'sh joyga tez chiqish yoki harakat suratini o‘zgartirish, harakat yo‘nalishini 0‘zgartirish¹.
Basketbol ko‘plab o‘yin harakatlari (yurish, yugurish, burilish, aylanish, sakrash, to‘xtash, egilish, yozilish va h). 0‘yin ko‘nikmalari (to‘p urib harakatlanish, to‘p uzatish, uni ilish, savatga tashlash) va ulami ijro etish usullaridan iboratdir. Ana shu harakatlar, ko‘nikmalar va usullar texnikasi qanchalik mukammal, san’at darajasida shakllangan boMsa, o‘yinning pirovard samaradorligi shunchalik yuksak bo'ladi.
Sakrab turib to'xtatishni bajarish uchun o‘yinchi yugurishidan so‘ng qisqa sakrashni bajaradi, keyin bir vaqtning o‘zida ikkala oyoqda yerga tushadi. 0‘yinchi sakrab turib to‘xtashni bajarayotgan paytda uning oyoqlari yyelka kengligida turishi, tizzalar bukilgan, dumba pastroqda turishi bosh ko‘tarilgan va qorin bilan vertikal chiziqda turishi, qo‘llar bosh darajasigacha ko‘tarilishi, qo‘l barmoqlari keng ochilgan bo'lishi kerak. Yaxshi bajarilgan sakrab turib to‘xtash o‘yinchiga muvozanatni saqlab qolishga va ikkala oyoqda burilish uchun qadam tashlashga imkon beradi.
Burilishlaming ikki xil turi mavjud - oidinga va orqaga burilish. Sakrab to‘pni to‘xtashni bajarish uchun o‘yinchi yugurishidan so‘ng qisqa sakrashni bajaradi, keyin bir vaqtning o‘zida ikkala oyoqda yerga tushadi. Burilishlaming ikki xil turi mavjud oidinga burilish va orqaga burilish. Oidinga burilishni bajarish uchun 0‘yinchi to‘p

¹ D.Brown Handbook of Baskeihal] Fundamentals aod Drills. U.S.A. - 2010. - й b.

14

штопка qadam tashlaydi, boshqa oyog‘idan esa tayanch sifatida loydalanadi. Ilujumchi tajavuzkor usulda burilishlami bajaradi, bunda lo'pni imkoni boricha tanasiga yaqinroq ushlaydi. Ortiqcha burilishni hniarisl) o'yinchini tayanch oyoqda orqaga o'girilishga majbur qiladi (boshi|Hchn nytgnnda o‘ng qo‘l tirsagi chap tashqi oyoqqa nisbatan "ii|ii|iii harakatlanadi). Ikkala burilishlami oidinga orqaga bajarishadi. (Vviiirlii past tik turishi holatini saqlab qolishi, qo‘llar tirsaklarini krn io<| ushlab turishi, oyoqlami esa yyelka kengligida ochib turishi /аки Mu to'pni berkitib turishga va qo'lni muvozanatlashgan holatda hurilnhga imkon bcradi².

O’yin texnikasi tasnifiy tuzilishi jihatidan hujum va himoya lonnikasiga bo'linadi. Ulaming bo‘limlari, guruhlari va usullari i|iivl3-andoza).
AniloAiulan ko'rinib turibdiki, o‘yin faoliyati mohiyati va yo‘nalish |il i>H и Inn liiijinn va himoya texnikasi bo‘limlaridan iboratdir. Ular o‘z Min I >.i 1111 ii harakat guruhlari, harakat usullari harakat shakllaridan i in kill i.'|i| .hi llai hir holat usullari turlari va shakllari o‘yin vaziyati
va raqiblarning joylashishi ulaming harakat texnikasi,
hniiiilii lo'pning uchish texnikasi yo‘nalishiga qarab turli mazmunda vokl (inIi variantlarda ijro etiladi.

Hujum texnikasi

Ilnlntlur va harakat usullari

IIi'ImiI.m itfчtiikn<,i IlnskcthoIgH xos holatlar - bu o‘yinchining
I"11u i'l ■ 1111ч11 liilati Itog'liq boMgan harakatni tezkor va
••пинии ,|Ги i 11 >. 11111 I ni 111 nl ni hvci> qaratilgan dastlabki holatlardir (7 Ii. i ) n Innj/ovor layyorgarlik holati; b - to‘pni egallagan

■ v nil in lii Ini! v int|ibni yengib o‘(ishga va savatni ishg‘ol qilishga ||о/|||ц||цап o'yinclii holali.

I inlihu liolitlInmi tcxnik jihatdan to‘g‘ri qabul qilish muvozanatini n«i|linh vn /.mllik bilan to'psiz yoki to‘p bilan harakatlanishi Inikonlyalllil ynraladi.
Imii|i>>i in layyorgarlik holatida basketbolchi oyoqlarini yelka
l .ni l In |uiiullcl yoki (yoki chap) oyog'ini biroz oidinga qo‘yib
гi; Iiia11111 mil ll/./alai qisman (150-155°) burilgan boMadi, tana vazni ii> I id>i limohin taqsimlanadi, gavda xiyol oidinga egiladi, nazar

i ¹ i llinii...! | 11■ ■ hi il mII I'liiuUitYnlali end Dnllfl. U.S.A. - 201(1. - 6-7 h
15

oidinga qaratilgan bo‘ladi, o‘yinchi turg‘un holatni qabul qiladi, qo‘llar yarim bukilgan, ko‘krak balandligida joylashadi.
To‘p uzatishlar savatni misol qilish bilan yakunlanadigan barcha kombinatsiyalaming asosi hisoblanadi. 0‘z ahamiyatiga ko‘ra, ular faqat to‘p tashlashlardan keyingi o‘rinda turadi. Biroq aksariyat o'yinchilar to‘p uzatishlardan ko‘ra to‘p tashlashlami takomillashtirishga ko'proq vaqt sarf qiladilar. Shuning uchun mashg‘ulotlar davomida murabbiy to‘p uzatishlarga e’tiborini qaratgan holda mashg‘ulotni muvozanatlashi lozim.
0‘yinchi uchun asosiy tamoyillar

sherikni his etish
piriferik ko‘rish
odindan qaytish
hisob-kitob

Sherikni his etish mohirlik bilan to‘pni uzatayotgan o‘yinchi maydondagi har bir sherigining pozitsiyalarini hamda jismoniy va psixik qobiliyatlarini doimo his qilib turishi kerak. Ya’ni har bir o‘yinchining tezligi to‘pga egalik qila olishi malakasi, tajovuzkorligi (ham hujumda, ham himoyada) fintlarga nisbatan reaksiyasi shchit tagida o‘ynay olishi va to‘p tashlashlami bajara olishi nazarda tutilmoqda.
Periferik ko‘rish. To‘p uzatayotgan o‘yinchining har doim ham bir xil potensial to‘p qabul qiluvchi o‘yinchiga va har bir himoyachiga to‘g‘ri qarab turishi ilojisi, hatto hojati yo'qligi sababli u periferik ko‘rish qobiliyatini shu darajada rivojlantirishi kerakki, o‘z oldida 180 gradus atrofida sodir boMayotgan barcha hodisalami ko‘ra olishi lozim. Mashg'ulotlar tufayli to‘p uzatuvchi o'yinchi boshini oddiy 90 gradusga o‘ngga va chapga burib, 360 gradus atrofida sodir bo‘layotganlami ko'rish orqali qamray olishi mumkin.

Ш. Oldindan qaytish yaxshi o‘yinchi hatto to'pni qabul qilib olgunga qadar o'yinni rivojlantirishning eng yaxshi variantlarini oldindan his qilishi mumkin. Sheriklarining hamda ulaming himoyachilarining harakatlarini oldindan payqab to‘pni o‘z vaqtida kerakli zonaga yetkazib berishi mumkin.
it

IV. Hisob-kitob. Bu persentiv sifat, ya’ni sezgi orqali idrok etish ho'lib, uning kerak yoki yo'qligini qachon yuqoridan havolatib to‘p u/nlish poldan sapchitib yoki to‘g‘ridan to^lp uzatish lozimligini to‘pni qubul qilib oluvchi o‘yinchi hujum uchun qoMlay vaziyatda turgan yoki liintwtganligini, kimga noqulay vaziyatga to‘p uzatib boMmasligini viH|iblnrdnn qaysi biri himoyada kuchliroq o‘ynayotganligini aniqlashga Imkon bcradi. U yana to‘pni qabul qilib oluvchi har bir o‘yinchi uchun химки tcz emas, unga sekin emas», «unga baland emas, unga past emas» il>otiiliiri nimani anglatishni, shuningdek, har bir to‘p uzatishni o‘z vnqtHla kerakli miqdorda ayyorlik hamda aldashlar bilan bajarish /imirlgini aniqlashga yordam beradi'.

fo‘pni cgallagan basketbolchining holati (2.1-a,b,v rasmlar). In'pni c^Hllagan basketbolchining holati to‘psiz basketbolchining li>»lt«ti|j;ii. o'xshash bo^lladi, lekin to‘p ko‘krak oldida (2.1-b rasm) va V . кiiik(.Inn u/oqlashgan holatda (2.1-v rasm) boMadi, og‘irlik markazi ko'chiriladi, to‘p barmoqlar va kaft “yostiqchasiga” |n\ liiMhiiriladi (2.2-a, b, v, g rasmlar).

I ni\m To ftni egullagan basketbolchining holati.
I ■■ ч tovvorgarlik holati; b - to pni egallagan о ‘уinchi holati;
* >i./i/yrn^ih u'ti.shga va savatni ishg'ol qilishga hozirlangan
о 'уinchi holati

I UntfdUli

nd Drills U.

Download 1,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: